Kolluk yetkilerinin olağanüstü hal dönemlerinde geçirdiği değişimler

Abstract

Kişi temel hak ve hürriyetleri evrensel bir olgudur ve uluslararası antlaşmalar yolu ile garanti altına alınmıştır. Zamana, zemine, gelişmişliği ve ülke koşullarına göre değişiklik göstermekle birlikte bütün ülkelerinin Anayasalarında az ya da çok bu olguya yer verildiği görülmektedir. Konunun hayati derecede önem arz etmesi, sürekli güncel kalmasına ve üzerinde birçok araştırma ve tartışmalar yapılmasına sebep olmaktadır. Her şeyin bir sınırı olduğu gibi, kişi hak ve hürriyetlerinin de bir sınırı olduğu muhakkaktır. Liberal demokrasilerde bu sınırlamalar ancak Anayasa, kanunlar ve evrensel insan hakları ilkeleri esas alınarak gerçekleştirilmektedir. Devletin dayandığı temel esasların başında beşeri hukuk kurallarının geldiğini kabul eden Türkiye gibi demokrasilerde bu sınırlamalar, yine hukuk kuralları çerçevesinde kolluk tarafından yerine getirilmektedir. Devletlerin yönetim biçimlerinde esas olan olağan dönem yönetim usulleridir. Bununla birlikte, yaşayan bir organizma gibi düşünülebilecek devletin de çok çeşitli sebeplere bağlı olarak istisnai zor zamanları olmaktadır. Bu zor zamanlarda olağan dönem hukuk tedbirleri normal döneme geçmeyi sağlamak için yetersiz kalmaktadır. İşte kamu düzenini yeniden tesis etmek maksadıyla olağan dönem hukuk kurallarının geçici süreyle devre dışı kaldığı olağanüstü hallerde, en kısa sürede olağan dönem idaresine geçmek için kolluğa geçici süre ile bir takım istisnai yetkiler verilmekte ve kolluk yetkileri bu suretle genişlemektedir. Bu kapsamda, olağanüstü hallerde kolluk yetkilerindeki değişimi inceleyen tez çalışması dört bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde olağanüstü hal kavramı, olağanüstü halin dayandığı kuramsal yaklaşımlar, dünyada ve Türkiye?de tarihsel gelişimi, sebepleri ve ilanı, sona ermesi, yargısal denetimi ve uluslararası hukuk çerçevesinde olağanüstü hal rejimi alt başlıklar halinde açıklanmış; ikinci bölümde kolluğun tanımı, kamu düzeni kavramı, kolluk yetkileri ve bu yetkilerin sınırları incelenmiş, üçüncü bölümde dünyada ve Türkiye?de olağanüstü hallerde kolluk yetkilerinin genişlemesi kapsamında bu yetkilerin nasıl şekil değiştirdiği, değişen yetkilerin neleri içerdiği temel hak ve hürriyetler esas alınarak belirtilmiş, dördüncü ve son bölüm olan sonuç ve değerlendirme bölümünde ise, olağanüstü hallerde kolluk yetkilerindeki değişime yönelik olarak olağanüstü hal uygulamaları hakkında karşılaştırmalı genel bir değerlendirme yapılmış ve kavram üzerinde kendi görüşlerimiz de dahil edilerek çalışma sonlandırılmıştır.Anahtar Kelimeler:Kolluk, Olağanüstü Hal, Yetki, Değişim.Tez Yöneticisi:Yrd.Doç.Dr. Hv.Svn.Alb. Mehmet GÜNEŞSayfa Sayısı:156

The basic individual rights and freedoms are global issues and guaranteed by international agreements. Although it changes according to time, place, development, and the situation of a country it is seen that in every country?s Constitution it takes place much or less. Because of its vitality, it is always newsworthy and it causes many discussions.As everything has a limit, the individual rights and freedoms have limits, too. In liberal democracies, these limitations are carried out by Constitutions, acts of Parliament and universal human rights principles. These limitations in democracies, like Turkey which acknowledges that a state relies on the liberal law, executed by the law-enforcement powers within the law orders.The main principle in a state?s administration is using the rules of usual terms. For all that, a state which can be assessed as a living organism may face with hard times for many reasons. In those hard times, the rules of usual terms are inadequate. At that point, for establishing the public order again in the state of emergency in which the rules of usual terms are disabled temporarily, some exceptional warranties are given to the law-enforcement power and by this, the law-enforcement power?s warranties extend to pass on to the usual term administration, as soon as possible.This thesis, which examines the changes of law-enforcement power?s warranties during the state of emergency, consists of four chapters. In the first chapter, the concept of state of emergency, theoretical approaches, the evolution and the history of state of emergency in the world and Turkey, the causes, announcement, the ending of state of emergency, juridical control, and the facts in the international law are explained; in the second chapter, the definition of law-enforcement power, the concept of public order, the law-enforcement power?s warranties and its limits are examined; in the third chapter, on the grounds of the extend of law-enforcement power?s warranties in the world and Turkey during the state of emergency, the transformation and the contents of this warranties defined on the basis of individual rights and freedoms; in the fourth and the last chapter it is made a relative evaluation subjectively on the basis of law-enforcement power?s warranties during the state of emergency. Keywords:Law-enforcement Power, State of Emergency, Warranty, Changes.Advisor:Ast.Prof.Dr. Mehmet GÜNEŞNumber of Pages:156