Sürdürülebilir tedarik için performans değerlendirmeli opsiyon sözleşmeleri model önerisi

Abstract

Kamu alımları ile özel sektör dış kaynak kullanımında ölçek ekonomisi, maliyet optimizasyonu, işlem maliyetlerinde azalma, tedarik süreçlerinde etkililik ve tedarikçi performansında iyileştirme sağlamaları nedeniyle uzun süreli kontratların kullanılma eğiliminin arttığı görülmektedir. AB ülkelerinde çerçeve anlaşmalar, A.B.D.'de çok yıllı kontratlar ve opsiyonlar; uzun süreli kontrat yapmaya imkân sağlayan sözleşme araçları olarak önemli tasarrufların elde edilmesine imkân sağlamaktadır.Türkiye'de kamu ihale kurumu istatistiklerinin incelenmesi sonucunda çerçeve anlaşmaların son derece düşük uygulanma oranına sahip olduğu bulgusu elde edilmiştir. Tez çalışmasında çerçeve anlaşmalara alternatif çok yıllı kontrat yapma aracı olarak Performans Değerlendirmeli Opsiyon Sözleşmeleri (PDOS) Modelinin uygulanabilirliği araştırılmıştır.Çalışmada konunun farklı boyutları olması nedeniyle içerdiği zorluklara rağmen araştırma deseni olarak karma yöntem araştırması kullanılmıştır. Nitel Araştırma; derinlikli görüşme yöntemiyle akademisyen, kontrat subayları, tedarik uzmanları, Sayıştay ve Kamu İhale Kurumu denetçilerinden oluşan 30 uzman personel ile yurt içi ve yurt dışında gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma, Türkiye'de çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren 55 firma ile yüz yüze anket yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen nitel ve nicel araştırma sonuçları PDOS Modelini destekler nitelikte birbirleriyle örtüşmektedir. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye'de görüşme gerçekleştirilen uzman personelin %92'si, anket uygulaması yapılan endüstriyel firmaların % 93'ü PDOS Modelinin uygulanabilir bir tedarik yaklaşımı olduğunu belirtmektedir. Araştırmada, kamu ve endüstriyel firma bakış açılarını yansıtması bakımından önerilen modele çok olumlu yaklaşım gösterildiği yönünde sonuçlar elde edilmiştir. PDOS Modelinin kamu tedarik faaliyetlerinde kalite, maliyet-etkinlik ve verimlilik artışı sağlayabileceğine yönelik çok önemli bulgulara ulaşılmıştır.Çalışma, kamu idareleri ve endüstriyel firma perspektifinden çerçeve anlaşmaların uygulanamamasının nedenlerini ortaya koyan ve performansın bir kriter olarak kamu alımlarında kullanılmasını öngören ilk çalışma olma özelliğini taşımaktadır. A.B.D.'de kamu alımlarında yaygın olarak kullanılan performansa dayalı tedarikler ve opsiyon sözleşmeleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu kapsamda Türkiye'de kamu alımlarında yaşanan gerçek bir probleme çözüm olabilecek bir yaklaşım olarak PDOS Modelinin Türkiye'deki koşulları göz önünde bulundurularak önerilmesi de çalışmayı özgün yapan özelliklerden birisidir.PDOS Modeli; endüstriyel firmalar, kamu tedarik ve tedarik hukuku profesyonelleri tarafından önemli oranda kabul görmüştür. PDOS Modelinin Türkiye kamu tedarik sisteminde makul uzun süreli kontrat yapma ihtiyacına yönelik, çerçeve anlaşmalara alternatif çok yıllı kontrat yapma aracı olabileceği yönünde çok önemli bulgulara ulaşılmıştır. Sonuç olarak PDOS Modelinin kamu tedarik sistemine bir sözleşme yöntemi ve yaklaşımı olarak entegre edilmesinde kamu yararı bulunduğu değerlendirilmektedir.Anahtar Kelimeler: Opsiyon Sözleşmeleri, Çok Yıllı Kontratlar, Çerçeve Sözleşmeler, Performansa Dayalı Tedarik-Lojistik, Federal Tedarik Kanunu (FAR)

ABSTRACTThere has been a recent increase in the inclination of utilizing long-term contracts in both public procurement and private outsourcing mainly due to economics of scale, cost optimization, reduction of operational costs, efficiency of procurement processes and improvement of acquisition performance. As instruments of contracting, framework agreements in the EU, multiple-year and option contracts in the US provide beneficial avenues for yielding significant savings in the expenditures.As a result of the review of the statistics kept by the Public Procurement Agency it has been found out that framework agreements have had a low profile feasibility ratio of applicational activities. Within the scope of the thesis study, Option Contract With Performance Assesment Model has been thorughly searched to see whether it can be used as a multiple year contract tool. Due to the different aspects of the research conducted in the study, mixed model research tool has been used despite the difficulties likely to arise along the process of research concerned. The qualitative research has been conducted both in the home country and abroad through focused interview method conducted with a gorup of 30 experts comprised of academics, acquisition officers, procurement experts, auditors of the Public Procument Agency. Quantitive research has been conducted by means of face-to-face survey with 55 companies doing business in various sectors in Turkey. The results of the qualitative and quantitive reaserch consistently back up the PDOS model and correspond to the findings of the researches conducted respectively. According to the results, 92 % of the experts interviewed in Turkey, 93 % of the industrial companies surveyed through face-to-face questionnaire point out that PDOS is a feasible procurement approach. The results that are significant in that they both reflect the perspectives of the industrial companies surveyed and consistently back up the view that indicates positive inclination towards the model proposed have been reached at the end of the study. Significant findings that indicate that the PDOS model can promote quality, cost optimization and efficiency in public procurement activities have been reached.This study provides the first findings on two main research topics. First and foremost, it inquires first-hand perspectives from both public administrations and private industrial firms. It reflects on main perceptions of the impediments hindering implementation of framework agreements. Secondly, perhaps more importantly, this analysis takes an important step towards developing performance criteria for public acquisition management. Performance-based acquistions and option contracts which have been widely used in U.S, have been examined in detail. In this respect, it is the one of the unique characteristics of this study, as it asserts that PDOS Model can be used as an highly effective approach proposing a panacea for a real public procurement problem in Turkey.PDOS Model has been widely approved by industrial companies, public procurement and procurement law professionals. Significant findings indicating that PDOS can be poposed as an alternative model to framework contracts in the public procurement system of Turkey to meet the needs for a long-lasting, multiple year contracts have been reached. In conclusion, it is considered that integrating the PDOS Model into public procurement system will definitely serve well for the benefit of public interest.Keywords: Option Contracts, Multiple Year Contracts, Framework Agreements, Performance-based Acquisition & Performance-based Logistics, Federal Acquisition Regulation