Kararsız bulanık dilsel terim setleri ile yeşil kamu tedarik süreci için bir model önerisi ve araç seçimi problemine uygulaması

Abstract

Tecrübeli personel ile birlikte bu personelin kullandığı araç, gereç ve teçhizatlar asayişi sağlamak amacıyla icra edilen güvenlik hizmetlerinin verimliliğini etkileyen en önemli unsurlardır. Kırsal alanda gerçekleştirilecek güvenlik hizmetlerinde zorlu doğa koşulları sebebiyle araçların önemi bir kat daha artmaktadır. Bu alanda faaliyet gösteren suçlular da bu durumun farkında olduğundan arazi şartlarını kendi lehlerine çevirebilmek için modern araç teknolojilerinden faydalanmaktadır. Güvenliği sağlamakla görevli kurumların bu suçlular karşısında henüz mücadeleye bile başlamadan yenik duruma düşmemesi için aynı şekilde modern araç teknolojilerini kendi envanterinde bulundurması şarttır. Bu sebeple çetin arazi şartlarında dahi sağlamlık ve güç ile modern teknoloji ve güvenlik ekipmanlarını bir arada bulunduran bir araç gerekliliği ortaya çıkmıştır. Öte yandan özellikle Avrupa ülkeleri ve akabinde tüm dünyada önemli hale gelen sürdürülebilirlik kavramı da sahip olduğumuz kıt kaynaklar sebebiyle göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir konudur. Bu sebeple kurum envanterine dahil edilecek aracın sürdürülebilirliğin sacayağı kabul edilen sosyal, ekonomik ve ekolojik kriterler genelinde yeşil tedarik kriterlerini de karşılaması son derece önemlidir. Bahsedilen özelliklerinden ötürü bu çalışmada kırsal alanda güvenlik hizmeti veren bir kamu kurumunun araç envanterine dahil edilmek üzere kurum ihtiyaçlarını en uygun seviyede karşılayacak arazi tipi araç seçimi yapılmak istenmektedir.Günümüzde çevreye duyarlılık ve maliyet gibi birçok çatışan kriter olduğundan karar verme sürecinde basit yöntemlerle çözüme ulaşmak zorlaşmaktadır. Büyük problemleri parçalara bölerek bu durumun üstesinden gelebilmek için kullanılan çok kriterli karar verme (ÇKKV) tekniklerinde ise karar vericiler belli kalıpların içinde bırakılmak durumunda kalmaktadır. Böyle olunca kriter ya da alternatif değerlendirmeleri insan doğasından uzaklaşarak sadece sayısal ifadeler halini almaktadır. Ayrıca çözüm yöntemi karmaşıklaştıkça akademik çevreler dışında kullanım ve anlaşılma oranı da azalmaktadır. Bu olumsuzlukların üstesinden gelebilmek için ÇKKV metodolojisi tabanında ele alınan problemin çözümüne yönelik uzman görüşlerinin salt sayısal aralıklarla değil insan doğasına daha uygun olan kararsız bulanık dilsel ifadelerle alındığı ve içerikten bağımsız bir dizi gramer kuralı ile değerlendirildiği bir model kullanılmıştır. Sonuç olarak bu çalışmada; sadece sayısal olarak değil insan yapısına daha uygun ve anlaşılabilir dilsel ifadelerle değerlendirilmiş olan ve geleceğe yönelik farklı senaryoları da karşılayan en uygun araç seçimi yapılmıştır. Seçilen alternatif tek bir yönden değil her yönüyle kurumun istediği özelliklerin bir yansıması olduğundan ve problemin çözüm yöntemi yalnızca akademik çevrelerle kısıtlı kalmayıp kurum yöneticileri tarafından da anlaşılabilecek değerlendirmelerle yapıldığından bu sonuçlar kurum için kıymetli hale gelmektedir.

Experienced personnel and the vehicles, tools and equipment which they use are most important components reflecting efficiency of law enforcement duties. Vehicles' importance is much more higher in duties which take place in rural areas that have extremely tough conditions. Criminals, awared about tough contiditions, try to take advantage of these natural conditions by using modern technologies. It is a must to have that modern vehicle technologies by law enforcement authorities too in order not to lose before the beginning. Therefore, it is apparent that there is a need for a vehicle which has both power with stability and safety with modern technology for even rough conditions of nature.On the other hand sustainability, which is popular subject especially for European countries and also the rest of the world, is a very important issue which can not be ignored because of nonrenewable resources. Due to this reason it is extremely important to select a vehicle meeting requirements of sustainability's triple bottom line (social, economic and ecologic benefits) and the criterion of green public procurement. As a result of these, this study aims to select the optimal four by four pick up car which meets all needs of a public law enforcement authority.Nowadays it is difficult to carry out decison procedures with simple methods because of many conflicting criterias like ecologic and economic ones. In multi criteria decision making methods in which decison makers divide those complex problems to small parts in order to solve them easily, decision makers generally are stucked in given schemes. As a result of this solutions are getting far from the real human nature and become just numerics. Furthermore solution method's complexity makes the study just for the academic authorities not for end users. To cope with these disadvantages this study proposes a model in which expert's preferences are not only unlimited with numerical walls but also they are flexible in the means of hesitant fuzzy linguistic term sets and context-free grammar in the basis of multi ciriteria decision making techniques. Consequently this study aims to select the best vehicle, firstly using not only quantitative criteria but also linguistic ones which are more compatible with human cognitive processes and secondly meeting some possible future scenarios. Results of this study will be useful for the related public authority because of two reasons; first they are apropriate wit not just one or several aspects but all aspects which were intended by the related authority and secondly the solution method is comprehensible not only for academics but also for the related public authority itself.