Protez üretiminde çalışan personelde mesleki maruz kalmaya bağlı etkilerin toksikolojik yönden araştırılması

Abstract

Protez malzemelerinin üretimi ve uygulanması, özellikle diş hekimliğinde oldukça yaygındır. Bu materyallerin üretimleri, çeşitli kimyasalların kullanım sürecini kapsamaktadır. Akrilik asit esterleri ve metaller, bu protezlerin yapımında kullanılan en önemli bileşenlerdir. Bu tezin amacı, özellikle protetik diş tedavileri ve ortodonti uygulamalarında önemli yer tutan protezlerin üretiminde kullanılan, özellikle metil metakrilat monomerleri ve metallereçalışma yaşamları boyunca mesleki olarak maruz kalan bireylerde, olası toksikolojik etkilerin değerlendirilmesidir. Bu tez çalışmasında, eksternal maruz kalmanın göstergesi olarak, çalışma ortamındaki metakrilat hava düzeyleri ölçülmüştür. Protez üretiminde çalışan 69kişilik maruz grup ile 67 kişilik kontrol grubu arasında, olası toksik etkilerin sistemik açıdan değerlendirilmesi amacıyla; birçok hastalığın oluşum sürecinde de önemli rol oynadığı düşünülen oksidatif stres durumu, alınan kan örneklerindeki `süperoksit dismutaz`, `katalaz` ve `glutatyon peroksidaz` enzimlerinin aktiviteleri (UV) spektroskopik ölçümle belirlenmiştir. Söz konusu gruplarda,önemli bir diğer antioksidan olan 'glutatyon' düzeyleri de aynı yöntemle tespit edilmiş, lipid peroksidasyonu düzeyini saptamak amacıyla `malondialdehit` ölçümü yapılmıştır. Bunun yanında, ilk maruziyet bölgesi olan bukkal mukozada`mikroçekirdek sitom analizi` ile mikroskobik inceleme yapılarak, muhtemel genotoksik etkilerin belirlenmesine çalışılmıştır. Ayrıca lenfositlerde, DNA hasarının önemli göstergelerinden olan `tek hücre jel elektroforez (COMET)` analizi uygulanmış; oksidatif DNA hasarının tespiti için ise `8-hidroksi-2´-deoksiguanozin (8-OHdG)` ölçümü; yine spektroskopik yolla (UV) gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, her iki gruptaki bireylerde atomik absorbsiyon spektroskopisiyle kan metal ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan tüm ölçüm sonuçları istatistiksel olarak karşılaştırıldığında, maruz grubun SOD, Glutatyon ve MDA düzeylerinde; ayrıca bukkal mikroçekirdek sıklığında kontrol grubuna göre anlamlı artış (p<0,001); GPx aktivitesi ve 8-OHdG düzeylerinde ise anlamlı azalma (p<0,05) saptanmıştır. Maruz grubun kan bakır ve çinko düzeylerinde kontrol grubuna göre anlamlı düşüş (p<0,001) saptanmıştır. İncelenen diğer parametrelerde ise gruplar arasında istatistiksel anlamlı farklılık saptanmamıştır. Bu tez çalışmasında elde edilen sonuçlardeğerlendirildiğinde, düşük düzey mesleki MMA maruziyetine karşı, dişteknisyenlerinde bir adaptif cevap gelişmiş olabileceği düşünülmüştür.

Prostheses manufacturing and application are highly common in dentistry. Various chemicals are used in the production of this material. Acrylic acid esters and metals are the main materials used in the production of the prostheses. The purpose of this thesis is the evaluation of possible toxicological effects on personnel, who exposed to production materials of prostheses and orthodontic appliances during their entire working life.In this thesis, the level of methyl methacrylate in air was measured as an indicator of external exposure on the personnel. In order to evaluate the possible toxic effects of oxidative stress which is thought to play an important role in the formation process of many diseases, was examined via UV-spectroscopic determination of `superoxide dismutase`, `catalase` and `glutathione peroxidase` antioxidant enzyme activities in blood between exposed (n=69) and control (n=67) groups. In these groups, `malondialdehyde` (in order to determine the level of lipid peroxidation), and `glutathione` levels (which is another important cellular antioxidant) were also determined by the same method. Moreover, `Micronucleus Cytome Assay` which is one of the most important biomarkers of possible genotoxic effects determined in buccal mucosa, the first exposure area, was performed by microscopic examination. `Single cell gel electrophoresis (COMET)` analysis and `8-hydroxy-2´-deoxyguanosine (8-OHdG)` measurements were performed with UV-spectroscopy, for detecting DNA damages and oxidised DNA bases, respectively. In addition, measurements of blood metal levels in both groups were performed by atomic absorption spectroscopy.The results showed that SOD activity, buccal micronuclei frequency, glutathione and MDA levels were significantly higher in exposed group when compared with the control group (p<0,001). A significant decrease was determined in the GPx activities and 8-OHdG levels of exposed group (p<0,05). Also, copper and zinc blood levels of exposed group was found lower than those of control group (p<0,001). It has not been found any significant difference in other parameters between groups. When the results obtained in this thesis are considered, it has been thought that an adaptive response might be developed by dental technicians against low level MMA exposure.