Dikey yayılımların yerel kurumsal bağlamı: Türkiye otomotiv sanayii örneği

Abstract

Bu tezde, Türkiye otomotiv sanayiinde yabancı sermayeli ana sanayii örgütleri ile yerel tedarikçi örgütler arasında kurulan alıcı-tedarikçi ilişkilerinden kaynaklanan verimlilik, yenilikçilik ve uluslararasılaşma yayılımları (dikey yayılımlar), kurumsal kuram bakış açısıyla ev sahibi ülke yerel bağlamının ve yerel örgütlerinin dinamikleri çerçevesinde açıklanmaya çalışılmaktadır. Çalışmada, geriye dönük dikey doğrudan yabancı sermaye yatırımı (DYSY) yayılımlarının taraflarından birisini temsil eden yerel tedarikçi örgütlere odaklanılmaktadır. DYSY yayılımları, gelişmekte olan ülkeler ve bu ülke örgütlerinin ihtiyaç duydukları bilgi ve teknolojilere ulaşmaları adına önemli bir dışsal kaynağı temsil etmektedir. DYSY yayılımlarıyla ilgili yazın genel olarak değerlendirildiğinde, örgütlerin yapı ve stratejilerini ve hatta örgütler arasındaki iş birliği örüntülerini şekillendiren kurumsal çevrenin göz ardı edildiği görülmektedir. Kurumsal çevreyi merkezine alarak DYSY yayılımlarını inceleyen kısıtlı sayıdaki çalışmanın ise genellikle kurumların düzenleyici çevre unsurlarına odaklandığı, kurumların normatif ve bilişsel boyutlarının yeteri kadar çalışılmadığı ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada ise ilgili yazın tarafından göz ardı edilen hem ana ülkeye hem de ana ülke kurumsal bağlamının çeşitli bileşenlerine odaklanılarak, söz konusu boşlukların doldurulmasına katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden çoklu örnek olay çalışmasına dayanan çalışmada, amaçlı örnekleme stratejisiyle belirlenen 7 yerel otomotiv tedarikçi örgütüyle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış mülakatlar, ikincil veriler ve gözlem notları araştırmanın veri setini oluşturmaktadır. Elde edilen veriler, içerik analizi kullanılarak analiz edilmiş ve toplam 30 kod ve bu kodların birleşmesiyle 7 tema elde edilmiştir. Analiz bulguları, DYSY'ler tarafından ev sahibi ülke yerel bağlamına sunulan değerli teknolojik ve yönetsel bilgi sayesinde ortaya çıkabilecek potansiyel verimlilik, yenilikçilik ve uluslararasılaşma yayılımlarının yerel örgütler tarafından özümsenmesinde, standartlar, üniversite-sanayii iş birlikleri, devlet kurumlarının destekleri, patron şirketi yapılanması, tedarik ilişkileri bağlamı, farkındalık, motivasyon, bilişsel kapasite ve çoklu normatif baskılar olarak isimlendirilen kurumsal çevre koşullarının önemli etkilere sahip olduğunu göstermektedir. Araştırmanın temalarını da temsil eden bu kurumsal çevre koşulları, çeşitli düzenleyici, normatif ve bilişsel mekanizmalarla yerel örgütlerin DYSY girişlerinden kaynaklanan olumlu verimlilik, yenilikçilik ve uluslararasılaşma etkilerini yakalamalarını bir yandan teşvik edip diğer yandan kısıtlayarak önemli ölçüde yönlendirmektedir.Anahtar Kelimeler: DYSY Yayılımları, Yeni Kurumsal Kuram, Türkiye Otomotiv Sanayii.

In this thesis, the productivity, innovativeness and internationalization spillovers (vertical spillovers) arising from the buyer-supplier relations established between foreign owned main industry organizations and local supplier organizations in the Turkish automotive industry are tried to be explained within the framework of the dynamics of the host country local context and local organizations from the point of view of institutional theory. The study focuses on local supplier organizations that represent one of the parties of backward vertical foreign direct investment (FDI) spillovers. FDI spillovers represent an important external resource for developing countries and their organizations to access the knowledge and technologies they need. When the literature on FDI spillovers is evaluated in general, it is seen that the institutional environment that shapes the structures and strategies of organizations, and even the cooperation patterns among organizations are ignored. It turns out that the limited number of studies that try to explain FDI spillovers centered on the institutional environment generally focus on regulatory environment elements, but the normative and cognitive dimensions of institutions have not been studied sufficiently. In this study, it is aimed to contribute to the literature by filling the above-mentioned gaps by means of focusing on both the home country and various components of the home country institutional context. This study is based on multiple case studies, which is one of the qualitative research designs, and semi-structured interviews, secondary data and observation notes conducted with seven local automotive supplier organizations determined by purposive sampling strategy constitute the data set of the research. The obtained data were analysed using content analysis and a total of 26 codes that emerge as a result of the analysis are investigated under seven themes.The findings show that the institutional environment elements of standards; university-industry collaborations; support of government institutions; owner-manager company structuring; supply relations context; awareness, motivation, and cognitive capacity; and multiple normative pressures have significant implications for local organizations to absorb the potential spillovers of efficiency, innovation, and internationalization that may arise through valuable technological and managerial knowledge provided by FDIs to the local context of the host country. These institutional environmental conditions, which also represent the themes of the research, significantly direct local organizations through various regulatory, normative, and cognitive mechanisms in capturing the positive productivity, innovativeness, and internationalization effects resulting from FDI spillovers by both encouraging and restricting them.Keywords: FDI Spillovers, New Institutional Theory, Turkish Automotive Industry.