Ortaöğretim öğrencilerinin afet ve nüfus kavramlarına ilişkin geliştirdikleri metaforların incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, ortaöğretim 12.sınıf öğrencilerinin coğrafya dersi müfredatında yer alan 'afet' ve 'nüfus' kavramlarını öğrencilerin nasıl ifade ettiğini, nasıl anlamlandırdıklarını ve imgesel olarak nasıl nitelendirdiklerini belirleme amacıyla yapılmıştır. Araştırma da nitel araştırma yöntemi ve nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan fenomenoloji (olgu bilim) deseni kullanılmıştır. Araştırma 2020-2021 eğitim yılında Konya ilinde 10 farklı okulda öğrenim gören 296 katılımcı ile yürütülmüştür. Araştırma verileri ise yarı yapılandırılmış formlar aracılığıyla elde edilmiş. Katılımcılara 2 soru yöneltilmiştir. 'Afet……………gibidir/benzer. Çünkü…………………… nüfus…………………..gibidir/benzer. Çünkü ……………………………' Verilerin analizi ise içerik analizi ile yapılmıştır.Araştırmada elde edilen bulgulara göre; katılımcılar afet kavramına ilişkin 151 farklı metafor üretmişlerdir. Afet kavramına ilişkin üretilen metaforlar ortak özelliklerine göre 8 kategoriye ayrılmıştır. Bunlar; zarar verici, yıkıcı ve yok edici olarak afet, istenmeyen üzüntü verici duygu, durum ve davranış olarak afet, dayanışma ve yardımlaşmayı öğreten olarak afet, uyarıcı ve önlem gerektiren olarak afet, çaresizlik olarak afet, iyi ve yararlı olarak afet, olağanüstü varlık ve olay olarak afet, belirsizlik olarak afet şeklindedir. Katılımcılar 'afet' kavramını en çok depreme benzeterek açıklamışlardır. 23 katılımcı tarafından oluşturulan deprem kavramı toplam yüzdenin 8,01'ini oluşturmaktadır. Afet kavramına ilişkin oluşturulan metaforların özelliklerine göre belirlenen 8 kategori içerisinde zarar verici, yıkıcı ve yok edici olarak afet kategorisi % 39,37 ile toplam yüzde içerisinde en fazla paya sahip olan kategoridir. Katılımcılar tarafından oluşturulan metaforlar ve bu metaforların gerekçeleri dikkate alındığında metaforlarda yıkım, kayıp, zarar gibi zihinsel yansımalar olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılan öğrenciler, 'nüfus' kavramına ilişkin 149 farklı metafor üretmişlerdir. Nüfus kavramına ilişkin üretilen metaforlar ortak özelliklerine göre 9 kategoriye ayrılmıştır. Bunlar; topluluk ve çokluk olarak nüfus, değişken olarak nüfus, birlik beraberlik ve güç olarak nüfus, yer ve mekân olarak nüfus, afet ve istenmeyen olarak nüfus, gıda maddesi olarak nüfus, gereksinim olarak nüfus, canlı ismi olarak nüfus ve ülke ismi olarak nüfus şeklindedir. Katılımcılar 'nüfus' kavramını en çok topluluğa benzeterek açıklamışlardır. 16 katılımcı tarafından oluşturulan topluluk kavramı toplam yüzdenin 5,71'ini oluşturmaktadır. Nüfus kavramına ilişkin oluşturulan metaforların özelliklerine göre belirlenen 9 kategori içerisinde topluluk ve çokluk olarak nüfus kategorisi 31,07 ile toplam yüzde içerisinde en fazla paya sahip olan kategoridir. Katılımcılar tarafından oluşturulan metaforlar ve gerekçeleri incelendiğinde ise metaforlarda topluluk, kalabalık, çokluk gibi zihinsel yansımalar olduğu görülmektedir. Elde edilen bulgulara göre kavram öğretiminde öncelikle öğrencilerin kavrama yönelik ön bilgileri metafor aracılığı ile tespit edilip elde edilen sonuçlara göre işleyişin şekillenmesi önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Afet, nüfus, metafor, ortaöğretim

AThis study was conducted with the aim of determining how students express the concepts of 'disaster' and 'population' included in the geography curriculum of 12th grade students, how they make sense of them and how they characterize them imaginatively. In the research, qualitative research method and phenomenology (phenomenology) design, which is one of the qualitative research approaches, was used. The research was conducted with 296 participants studying at 10 different schools in Konya in the 2020-2021 academic year. Research data, on the other hand, were obtained through semi-structured forms. 2 questions were asked to the participants. 'Disaster is like …………… / similar. Because …………………… population is like ………………… .. / similar. Because …………………………… 'The analysis of the data was made by content analysis. According to the findings obtained in the research; participants produced 151 different metaphors about the concept of disaster. The metaphors produced regarding the concept of disaster are divided into 8 categories according to their common features. These; Disaster as harmful, destructive and destructive, disaster as unwanted distressing emotion, situation and behavior, disaster as a teacher of solidarity and solidarity, disaster as warning and precautionary, disaster as desperation, disaster as good and useful, extraordinary entity and event disaster is in the form of disaster as uncertainty. Participants explained the concept of 'disaster' mostly by analogy with earthquakes. The earthquake concept created by 23 participants constitutes 8.01 of the total percentage. Among the 8 categories determined according to the characteristics of the metaphors related to the concept of disaster, the disaster category as damaging, destructive and destructive is the category with the highest share in the total percentage with 39.37%. Considering the metaphors created by the participants and the reasons for these metaphors, it is seen that there are mental reflections such as destruction, loss, and harm in the metaphors. The students participating in the study produced 149 different metaphors regarding the concept of 'population'. The metaphors produced regarding the concept of population are divided into 9 categories according to their common features. These; population as community and multitude, population as variable, population as unity and power, population as place and place, population as disaster and unwanted population, population as food item, population as necessity, population as name of living and population as country name. Participants mostly explained the concept of 'population' by likening it to the community. The community concept created by 16 participants constitutes 5.71 of the total percentage. Among the 9 categories determined according to the characteristics of the metaphors related to the concept of population, the population category as community and multitude is the category with the highest share in the total with 31.07 percent. When the metaphors created by the participants and their reasons are examined, it is seen that there are mental reflections in the metaphors such as community, crowd, and multitude. According to the findings obtained, it is recommended that the students' prior knowledge of the concept is determined through metaphor and that the process should be shaped according to the results obtained.Keywords: Disaster, population, metaphor, secondary