İşitme engelli öğrencilerle çalışan öğretmenler için geliştirilen eğitim programının mesleki yeterliliklerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Ülkemizde işitme engelli öğrencilerin eğitimlerini kaynaştırma ortamlarında almaları hem yasal olarak hem de uygulamada desteklenmektedir. Bu noktada işitme engelli öğrenciler ile çalışan öğretmenlerin işitme engelliler alanındaki mesleki yeterlilikleri ön plana çıkmaktadır. Ülkemizde bu konuda yapılan araştırmaların oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu araştırmanın amacı, işitme engelli öğrenciler ile çalışan öğretmenlere yönelik geliştirilen İşitme Engelliler Alanı Öğretmen Yeterlilik Eğitim Programının, öğretmenlerin işitme engelliler alanı mesleki yeterlilikleri üzerine etkililiğini incelemektir. Bu araştırmada karma yöntemlerden `keşifsel sıralı karma yöntem` kullanılmıştır. Bu araştırma üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada öğretmenlerin işitme engelli öğrencilerin eğitimi ile ilgili ihtiyaçlarının belirlenmesi amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile işitme engelli öğrencilerle çalışan öğretmenlerin mesleki yeterlik gereksinimlerine yönelik görüşleri alınmıştır ve elde edilen veriler içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. İkinci aşamada İşitme Engelliler Alanı Öğretmen Yeterlilik Ölçeği ve İşitme Engelliler Alanı Öğretmen Yeterlilik Eğitim Programı (ÖYEP- İşitme) geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Araştırmanın bu aşamasında `Ön Test- Son Test Kontrol Gruplu Deneysel Araştırma Modeli` kullanılmıştır. Deney ve kontrol grubuna öğretmen eğitim programı (ÖYEP- İşitme) uygulaması öncesi ve sonrasında İşitme Engelliler Alanı Öğretmen Yeterlilik Ölçeği kullanılarak nicel veriler elde edilmiştir. Bu aşmada elde edilen veriler bağımlı ve bağımsız örneklem t testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın son aşamasında yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile ÖYEP- İşitme öğretmen eğitim programı hakkında deney grubundaki öğretmenlerin görüşleri alınmış ve veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında Sakarya ilinde işitme engelli öğrenciler ile çalışan 23 öğretmen ile ihtiyaç analizi için görüşmeler yapılmıştır. İkinci aşamada yine Sakarya ilinde işitme engelli öğrenciler ile çalışan araştırmaya katılım için gönüllü olan 30 öğretmen deney grubunda, 30 öğretmen kontrol grubunda yer almıştır. Üçüncü aşamada ise deney grubundan 18 öğretmen ile görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda işitme engelli öğrenciler ile çalışan öğretmenlerin işitme engelliler temel alan bilgisi, iletişim modelleri ve işitme cihazları, öğretim yöntem ve teknikleri, akademik ve mesleki becerilerin kazandırılması konularında eğitime ihtiyaçları tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında işitme engelli öğrenciler ile çalışan öğretmenlerin mesleki yeterliliklerini değerlendirebilecek geçerli ve güvenilir, Cronbach Alpha katsayısı .97 olan `İşitme Engelliler Alanı Öğretmen Yeterlilik Ölçeği` elde edilmiştir. Deney grubuna uygulanan İşitme Engelliler Alanı Öğretmen Yeterlilik Ölçeği ön test son test puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu ve ÖYEP-İşitme öğretmen eğitim programına katılan deney grubu öğretmenleri ile katılmayan kontrol grubu öğretmenlerinin hem ölçek geneli hem de alt boyutlar için deney grubu lehine bir sonuç bulunmuştur. Başka bir ifade ile ÖYEP-İşitme öğretmen eğitim programına katılan öğretmenlerin işitme engelliler alan bilgisi, planlama ve uygulama yeterliliklerini arttırdığı söylenebilir. Uygulama sonrası görüşme yapılan deney grubundaki 18 öğretmenin ÖYEP- İşitme öğretmen eğitim programı sonucunda kendilerini işitme engelliler alanında daha yeterli gördükleri, eğitim programının öğretmenlerin bilgi, beceri ve tutumları üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak; öğretmen eğitim programının işitme engelliler alanı mesleki yeterliliklerini arttırdığı ve bu alanda bilgi, beceri ve tutum kazandırmada etkili bir öğretmen eğitim programı olduğu ortaya çıkmıştır.

Handicapped students are supported both legally and in application to provide their education in inclusive contents. At this point, the occupational competencies of teachers working with hearing impaired/deaf students come into prominence. However, it is seen that studies on this topic are quite limited in Turkey. Accordingly, this study aims to investigate the effectiveness of Education Program for Teaching of the hearing impaired/deaf on teachers' professional competencies in relation to hearing-impaired students. The exploratory sequential mixed method design was used in this study. This research was undertaken in three steps. In the first step, the views of teachers working with deaf students were collected via semi-structured interviews to identify their needs regarding professional competencies, and the data obtained were analyzed via content analysis technique. In the second step, Education Program for Teachers of the Deaf (EPT-DEAF) were developed and implemented. In this phase, `Experimental Pre-test – post-test control group research design` was adapted. Before and after the implementation of EPT-DEAF, by applying the Competency Scale for the Teachers of the hearing impaired/Deaf to the experimental and control groups, the qualitative data were obtained. The data obtained at this stage were analyzed via dependent and independent sample test. In the final step of the study, the views of the teachers in the experimental group regarding EPT-DEAF were taken via semi-structured interviews, and these data were analyzed using content analysis technique. In the first step of the study, interviews for content analysis technique were organized with 23 teachers working with deaf students in Sakarya province. In the second step, in Sakarya, there were 30 volunteer teachers in the experimental group and 30 teachers in the control group, who worked with hearing impaired/ deaf students. As for the third step, interviews were undertaken with 18 teachers selected from the experimental group. The results showed that the teachers working with hearing impaired/deaf students need training on basic field knowledge, communication models and hearing devices, teaching approaches and methods, and acquiring academic and occupational skills. As an outcome of this study, the `Teacher Competency Scale for Teachers of the Deaf`, which can assess teachers' occupational competencies regarding teaching deaf students at the valid and reliable level with a Cronbach Alpha coefficient of .97, was obtained. The results showed that there was a statistically significant difference considering the scores of the experimental group according to the pre and post-test results of the Teachers Competency Scale for Teachers of the Deaf, and a result in favour of the teachers which took part in EPT-DEAF in the experimental group was found in the scale both at general and the sub-dimension levels. In other words, it can be suggested that taking part in the EPT-DEAF increased the participants' field knowledge about teaching the deaf, planning, and implementation. The interviews undertaken with the 18 teachers in the experimental group revealed that the teachers viewed themselves as more competent in the field of teaching the deaf after the implementation of the EPT-DEAF, and it was concluded that this implementation affected their knowledge, competencies, and attitudes. To conclude, the results revealed that the teacher education program increased teachers' field knowledge competencies regarding hearing impaired students, and it was an effective teacher education program for equipping teachers with knowledge, skills, and attitudes in this field.