8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PISA düzeylerine ve yenilenmiş Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmesi

Abstract

Türkçe dersinin temelini oluşturan dil becerileri, her dönemde hayat boyu geliştirilmesi gerekilen beceriler olmuştur. Okuryazarlık türlerinin çeşitlendiği günümüzde bu becerilere daha çok ihtiyaç duyulmaktadır. Yalnızca Türkçe dersi için gerekli olmayan diğer derslerle de ilişkili olan dil becerilerinin geliştirilmesi, uluslararası ölçekte anlamlı neticeler elde edilmesi için önemli bir faktördür. Bu bağlamda Türkçe dersinin öğrenme-öğretme süreçlerinin ve ölçme değerlendirme araçlarının geliştirilmesi gerekmektedir. Türkiye'de en fazla kullanılan materyal olan ders kitaplarının da hedefleri yansıtacak şekilde düzenlenmesi bu amaca katkı sağlayacaktır. Öğrencilerin üst düzey becerilerini geliştirebilen ve bireysel farklılıkları gözetebilen etkili ölçme ve değerlendirme etkinlikleri bulunan ders kitapları öğretim sürecinin verimliliğini artırmaktadır. Bu araştırmada, 2020-2021 eğitim – öğretim yılı için MEB yayınları tarafından hazırlanmış 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PISA okuma becerileri yeterlik düzeylerine ve Bloom'un yenilenmiş bilişsel alan taksonomisine göre incelenmesi amaçlanmıştır. `Tema değerlendirme soruları PISA okuma becerileri yeterlik düzeylerine ve Bloom'un yenilenmiş bilişsel alan taksonomisine göre nasıl dağılım göstermektedir?` sorusu araştırmanın problem cümlesi olarak belirlenmiştir. Problem cümlesinden yola çıkarak araştırmanın alt problemleri oluşturulmuştur. Alt problemler doğrultusunda ders kitabındaki 74 tema değerlendirme sorusu belirlenen iki ölçüte göre değerlendirilmiştir. Nitel bir çalışma olup betimsel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında nitel araştırma tekniklerinden doküman incelemesinden yararlanılmış; verilerinin çözümlenmesi sürecinde ise nitel veri analizi tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak işlemleri sistemli bir şekilde sürdürmek amacıyla PISA okuma becerileri yeterlik düzeylerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisi bilişsel alan basamaklarına göre hazırlanmış tema değerlendirme sorusu inceleme ölçütleri formu hazırlanmıştır. Her tema için ayrı tema sonu değerlendirme formu kullanılmıştır. Formlardan elde edilen veriler problem sorularına göre incelenmiştir. Soruların her birine kod verilmiş ve incelenen düzeylere göre sorular sınıflandırılmıştır. Alan yazında kabul görmüş bir sınıflandırma olan Bloom'un bilişsel alan taksonomisi ile uluslararası bir değerlendirme olan ve ülkelerin eğitim politikalarının belirlenmesinde öncü olan PISA uygulamaları, tema değerlendirme sorularının incelenmesinde geçerliği olan ölçütler olarak düşünülmektedir. Tema değerlendirme soruları, hem PISA okuma becerileri yeterlik düzeylerine hem de yenilenmiş Bloom taksonomisinin bilişsel alan basamaklarına göre üst düzey becerileri ölçmede yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Soruların ağırlıklı olarak çoktan seçmeli test maddesinden oluştuğu ve alt düzey becerileri yansıttığı araştırma sonuçlarında ifade edilmiştir. Araştırma verilerinden hareketle ders kitaplarındaki ölçme ve değerlendirme araçlarının geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: PISA, okuma becerileri yeterlik düzeyleri, yenilenmiş Bloom taksonomisi, ders kitabı.

Language skills, which comprise the basis of Turkish courses, have always been the skills that must be developed throughout life. These skills are needed more at present as literacy types are diversified. The development of language skills, which are necessary for Turkish courses and other courses, is an important factor in achieving significant results on an international scale. In this context, it is required to improve the Turkish courses' learning-teaching processes and assessment and evaluation instruments. The organization of the textbooks, which are the most used material in Turkey, to reflect the goals will contribute to this purpose. Textbooks that can develop students' higher-level skills and have effective assessment and evaluation activities that can observe individual differences increase the efficiency of the teaching process. This study, it is aimed to examine the theme assessment questions in the 8th-grade Turkish textbook prepared by the Ministry of Education publications for the 2020-2021 academic year according to PISA reading skills proficiency levels and Bloom's revised taxonomy of cognitive domain. `How are the theme assessment questions distributed according to PISA reading skills proficiency levels and Bloom's revised taxonomy of cognitive domain?` question has been determined as the problem sentence of the research. Sub-problems of the research were formed based on the problem statement. 74 theme assessment questions in the textbook were evaluated according to two criteria determined in the direction of sub-problems. It is a qualitative study and a scanning model, which is one of the descriptive research methods, was used. In collecting research data, document analysis, which is one of the qualitative research techniques, was used; Descriptive analysis, one of the qualitative data analysis techniques, was used in the process of analyzing the data. As a data collection tool, the examination criteria form for the theme assessment question was prepared according to PISA reading skills proficiency levels and Bloom's revised taxonomy of cognitive domain to systematically carry out the procedures. A separate end-of-theme assessment form was used for each theme. The data obtained from the forms were examined according to the problem questions. Each question was given a code and they were classified according to the levels of examination. Bloom's revised taxonomy of cognitive domain, which is an accepted classification in the literature, and PISA applications, which is an international assessment and is a pioneer in determining countries' education policies, are considered valid criteria in the examination of theme assessment questions. Theme assessment questions were found to be inadequate in measuring higher-level skills according to both PISA proficiency levels of reading skills and Bloom's revised taxonomy of cognitive domain levels. It is expressed in the research results that the questions mainly consist of multiple-choice test items and they reflect low-level skills. Concerning the research data, suggestions were made for the development of assessment and evaluation instruments in the textbooks.Keywords: PISA, reading skills levels of proficiency, revised Bloom taxonomy, textbook.