Okul öncesi eğitim rehberlik programlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi

Abstract

İnsan yaşamının temelini oluşturan okul öncesi dönemde, çocuğun sevgi dolu bir ortamda büyümesi, sağlığı ve beslenmesi için uygun koşulların sağlanması ne kadar önemli ise; eğitim-öğretim faaliyetlerinin niteliği de son derece önemlidir. Eğitim sürecinin tamamlayıcı unsuru olan rehberlik ve psikolojik danışmanlık faaliyetlerinin amacı, öğrencinin kişisel, bedensel, bilişsel, sosyal ve duygusal bakımdan bir bütün olarak gelişmesini sağlamaktır. Okul öncesi dönemde çocuğa yönelik planlanan rehberlik hizmetleri, çocuğun gelişim ihtiyaçlarını karşılamak üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu dönemde çocukların çok yönlü gelişimlerinin sağlanması, okul ortamına uyum becerilerinin gelişmesi, gizilgüçlerini ortaya koyabilmeleri için tüm eğitim-öğretim çalışmalarının rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetleriyle birlikte yürütülmesi gerekmektedir. Gelişim ve çözüm odaklı, yeterliliği temel alan, kültürel farklılıkları önemseyen, kapsayıcı bir yaklaşımla hazırlanan bu programlar okul ve sınıf rehber öğretmenleri tarafından uygulanmaktadır. Okul öncesi eğitim rehberlik programlarının yürütülmesinde aktif katılımı ve desteği gereken öğretmenlerin, hazırlanan ve uygulanan programlar hakkındaki görüşlerinin alınması, program değerlendirme çalışmaları açısından önemlidir. Bu araştırma ile okul öncesi eğitim rehberlik programlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin ortaya konması amaçlanmaktadır. Araştırmada, öğretmen görüşleri cinsiyet ve kıdem değişkenleri açısından incelenmiş, okul öncesi eğitim ve okul rehber öğretmenlerinin görüşleri arasındaki farklılık düzeyine bakılmıştır. Bu araştırma temel karma araştırma desenlerinden birleştirme (çeşitleme) deseni (Creswell, 2021) ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın evrenini Konya il genelindeki okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan 1100 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklemini ise tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen 268 okul öncesi eğitim öğretmeni ve 56 okul psikolojik danışmanı olmak üzere toplam 324 kişi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, Yazgünoğlu ve Demirel (2012) tarafından hazırlanan anket kademe uyarlaması yapılarak kullanılmıştır. Ayrıca araştırma konusunda derinlemesine bilgi elde edinebilmek amacıyla 7 psikolojik danışman ve 6 okul öncesi eğitim öğretmeninden oluşan 13 kişi ile görüşme yapılarak, araştırmada veri çeşitliliği sağlanmaya çalışılmıştır. Veriler betimleyici istatistiksel tekniklerle analiz edilmiş ve öğretmenlerin, okul öncesi eğitim rehberlik programlarına ilişkin görüşlerinin genellikle ortalamanın üzerinde değerlerde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin anket maddelerinde yer alan ifadelere ilişkin görüşleri olumludur, maddelerde belirtilen özelliklere genellikle katılmaktadırlar. Bu veriler doğrultusunda öğretmenlerin rehberlik programlarını olumlu olarak algıladıkları söylenebilir. Elde edilen verilere göre, kadın ve erkek öğretmenlerin programa ilişkin görüşleri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Kadın öğretmenlerin programa ilişkin görüşleri x̄=4,25 değeriyle erkeklere göre (x̄=3,68) daha olumludur. Ayrıca çalışmaya katılan öğretmenlerin görüşleri kıdem değişkeni açısından da farklılık göstermektedir. Okul öncesi eğitim rehberlik programına ilişkin öğretmen görüşlerinin puan ortalamalarına bakıldığında; okul rehber öğretmenlerinin maddelere verdikleri puanlarının ortalaması 3,94 iken, okul öncesi eğitim öğretmenlerinin puanlarının ortalaması 4,20'dir. Buna göre, okul öncesi eğitim öğretmenlerinin rehberlik programlarına dair görüşlerinin daha olumlu olduğu söylenebilir. Bu durumun sebeplerine bakıldığında, psikolojik danışmanlar programın geliştiricisi ve yürütücüsü olduklarından dolayı hedeflere tam anlamıyla ulaşamayan programların bilincinde olabilmektedirler. Sınıf içi rehberlik etkinliklerinin uygulanma sorumluluğunun okul öncesi eğitim öğretmenlerinde olması, etkinlikler için ayrılan özel bir zaman diliminin olmaması ve uygulamada yaşanan aksaklıkların farkında olma durumunun bu veriyi destekler nitelikte olduğu düşünülmektedir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, rehberlik programlarının sistematik ve tutarlı bir şekilde hazırlanması yönünde gelişime ihtiyaç duyan öğretmenler için hizmetçi eğitim faaliyetlerinin planlanması, etkinlik havuzlarının oluşturulması, hazırlanan programlarda bölgesel farklılıkların dikkate alınması gibi öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi eğitim rehberlik programları, öğretmen görüşleri, program değerlendirme.

In the preschool period, which is the basis of human life, it is important to provide suitable conditions for the child's growth, health and nutrition in a loving environment; The quality of educational activities is also extremely important. The aim of the guidance and psychological counseling activities, which are the complementary elements of the educational process, is to ensure that the student develops as a whole in personal, physical, cognitive, social and emotional terms. Guidance services planned for the child in the pre-school period focus on meeting the developmental needs of the child. In this period, all educational activities should be carried out together with guidance and psychological counseling services in order to ensure the multi-faceted development of children, to develop their adaptation skills to the school environment, and to reveal their potential strengths. These programs, which are development and solution-oriented, based on competence, caring for cultural differences, and prepared with an inclusive approach, are implemented by school and classroom guidance teachers. It is important in terms of program evaluation studies to get the opinions of the teachers, who need active participation and support in the execution of preschool education guidance programs, about the programs prepared and implemented. With this research, it is aimed to reveal the opinions of teachers about preschool education guidance programs. In the study, teachers' opinions were examined in terms of gender and seniority variables, and the level of difference between the opinions of preschool education and school guidance teachers was examined. This research was carried out with the combination (diversification) design (Creswell, 2021), one of the basic mixed research designs. The universe of the study consists of 1100 teachers working in pre-school education institutions throughout the province of Konya. The sample consists of a total of 324 people, 268 pre-school education teachers and 56 school psychological counselors, determined by random sampling method. As a data collection tool, the questionnaire prepared by Yazgünoğlu and Demirel (2012) was used with step-by-step adaptation. In addition, in order to obtain in-depth information about the research, 13 people consisting of 7 psychological counselors and 6 preschool education teachers were interviewed, and data diversity was tried to be provided in the research. The data were analyzed with descriptive statistical techniques and it was seen that teachers' opinions about preschool education guidance programs were generally above the average. The opinions of the teachers about the expressions in the questionnaire items are positive, and they generally agree with the features stated in the items. In line with these data, it can be said that teachers perceive the guidance programs positively. According to the data obtained, the opinions of female and male teachers about the program were found to be statistically significant. The opinions of female teachers about the program are more positive than males (x̄=3.68), with a value of x̄=4.25. In addition, the opinions of the teachers participating in the study differ in terms of the seniority variable. Considering the average scores of teachers' opinions about the preschool education guidance program; While the average of the points given by the school guidance teachers to the items is 3.94, the average of the scores of the preschool teachers is 4.20. Accordingly, it can be said that the views of preschool teachers about guidance programs are more positive. Considering the reasons for this situation, psychological counselors may be conscious of the programs that cannot fully reach the goals, since they are the developers and executives of the program. It is thought that the responsibility for the implementation of in-class guidance activities, the pre-school education teachers' lack of a special time frame for the activities, and the awareness of the problems experienced in the application support this data. In line with the findings, suggestions were made for teachers who need development in order to prepare guidance programs in a systematic and consistent way, such as planning maid training activities, creating activity pools, and taking into account regional differences in the programs prepared.Keywords: Preschool education guidance programs, teacher opinions, program evaluation.