Lise öğrencilerine yönelik orman ekosistemi tutum ölçeği geliştirilmesi ve farklı değişkenler açısından tutumlarının analizi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, lise düzeyinde orman ekosistemi tutum ölçeği geliştirerek, okullarda öğrenim gören öğrencilerin orman ekosistemine yönelik tutumlarını farklı açılardan analiz ederek açığa çıkarmaktır. Araştırmanın çalışma grubu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 11 ve 12.sınıflarda öğrenim gören 231 öğrenciden oluşmaktadır. Geliştirdiğimiz orman tutum ölçeğinde 5'li Likert tipi tutum ölçeği kullanılmıştır. ''Orman Tutum Ölçeği'' üzerinde faktör analizi yapılmıştır. Ölçekte bulunan maddeler ve boyutlarla ile ilgili de uyum modeli çalışması yapılmıştır. Yapı geçerliliği için açımlayıcı faktör analizi 41 maddelik taslak ölçeğe (Ek-1) yapılmıştır.Yapılan analizden sonra ölçek 14 maddeye (Ek-2) indirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizinden sonra doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve bu analiz ile faktör arası oluşan ilişkilere bakılmış, uyum iyiliği istatistikleri ile oluşturulan ölçek test edilmiştir.Ölçeğin geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında, güvenirlik analiz öncesinde 41 maddelik orman tutum ölçeğinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.734 olarak hesaplanmıştır. Yapılan analiz sonrasında 14 maddelik orman tutum ölçeğinde ise 0.797 olarak hesaplanmıştır. Verilerin faktör analizine uygun olup olmadığını KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) ve Bartlett testinden kontrol edilmiştir. KMO testi değeri 0.797 ve Bartlett testi 2869.070 sonucu anlamlı olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonrasında ölçekte kalan 14 maddelik orman tutum ölçeği 2 faktörden oluşmaktadır. Bu boyutlar sosyal, çevresel, boyutlardır. 27 maddenin analiz dışı bırakılması ile 2 faktörün varyansı açıklama oranının % 37.019 olduğu ve ölçekteki maddelerin yük değerlerinin de 0.454 ile 0.795 arasında olduğu görülmüştür. Faktör analizinden sonra ölçeğin tümüne ve boyutlarına ilişkin madde analizi yapılmıştır ve birbirleri arasındaki ilişkilere bakılmış ve bu ilişkilerin anlamlılık düzeyleri incelenmiştir (p <0,05). Doğrulayıcı faktör analizi kapsamında, χ2/df (ki-kare/serbestlik derecesi) değeri 3,49 olarak bulunmuştur. Bu sonuç modelin kabul edilebilir uyuma sahip olduğunu göstermektedir. Modelin RMSEA değerinin 0.081; GFI değerinin 0.91; AGFI değerinin 0.87; RMR değerinin 0.11; SRMR değerinin 0.075; NFI değerinin 0.78; NNFI değerinin 0.81 ve CFI değerinin 0.85 olduğu bulunmuştur.Lise öğrencilerinin orman tutum ölçeğine karşı tutumları farklı değişkenler açısından değerlendirilmiştir. Buna göre cinsiyet yönünden ölçeğin sosyal ve genelinde anlamlı olduğu (p<0,05), fakat çevresel boyutta anlamlı olmadığı görülmüştür. Sınıf düzeyinde ise sosyal, çevresel ve genelinde istatiksel olarak anlamlı fark görülmemiştir. Anne eğitim durumu yönünden sosyal boyutta, çevresel boyutta ve ölçek genelinde anlamlılık görülmemiştir. Baba eğitim durumunda sosyal, çevresel ve ölçeğin genelinde anlamlılık bulunmamıştır. Aile gelir durumu Sosyal boyutta de aile gelir düzeyi ile anlamlı fark vardır. Çevresel boyutta ve ölçek genelinde aile gelir düzeyinde anlamlı fark yoktur. Aile yapısal özelliğinde sosyal, çevresel ve ölçeğin genelinde anlamlılık görülmemiştir. Evde bitki yetiştirme değişkeninde sosyal, çevresel ve ölçek genelinde anlamlı fark bulunmuştur. Takip edilen doğa dergileri değişkeninde sosyal, çevresel ve ölçek genelinde anlamlılık vardır (p<0,05).Anahtar Kelimeler: Faktör analizi, Orman ekosistemi, Orman yangınları, Ölçek geliştirme, Tutum ölçeği, Uyum modeli(LISREL).

The aim of this study is to develop a forest ecosystem attitude scale at the high school level and to reveal the attitudes of students studying in schools towards the forest ecosystem by analyzing them from different angles. The working group of the study is the 11th and 12th students enrolled in the 2020-2021 academic year.it consists of 231 students studying in classrooms. The 5-point Likert-type attitude scale was used in the forest attitude scale that we developed. Factor analysis was performed on the 'Forest Attitude Scale`. A fit model study was also conducted on the items and dimensions found on the scale. Exploratory factor analysis for construct validity was carried out on a 41-item draft scale (October-1).After the analysis, the scale was reduced to 14 items (October-2). After the exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis was performed and the relationships between the factors were examined with this analysis, and the scale Dec by goodness of fit statistics was tested.Within the scope of the validity and reliability studies of the scale, the Cronbach Alpha reliability coefficient of the 41-item forest attitude scale was calculated as 0.734 before the reliability analysis. After the analysis, it was calculated as 0.797 on the 14-item forest attitude scale. The appropriateness of the data for factor analysis was checked using the KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) and Bartlett's test. The KMO test value of 0.797 and the Bartlett test result of 2869.070 were found to be significant. After the analyses, the remaining 14-item forest attitude scale consists of 2 factors. These dimensions are social, environmental, and dimensions. by excluding 27 items from the analysis, it was seen that the variance Deciphering ratio of 2 factors was 37.019% and the load values of the items in the scale were between 0.454 and 0.795. After the factor analysis, the item analysis was performed for all the dimensions of the scale and the relationships between each other were examined and the significance levels of these relationships were examined (p <0 Dec05). As part of the confirmatory factor analysis, the χ2/df (chi-square/degree of freedom) value was found to be 3.49. This result shows that the model has acceptable fit. It was found that the RMSEA value of the model was 0.081; the GFI value was 0.91; the AGFI value was 0.87; the RMR value was 0.11; the SRMR value was 0.075; the NFI value was 0.78; the NNFI value was 0.81 and the CFI value was 0.85.The attitudes of high school students towards the forest attitude scale were evaluated in terms of different variables. Accordingly, it was found that the scale was socially and socially significant in terms of gender (p<0.05), but it was not significant in the environmental dimension. There was no statistically significant difference between social, environmental and general at the grade level. There was no significant difference in terms of maternal educational status in the social dimension, environmental dimension and scale. There was no significant social, environmental and scale-wide significance in the case of paternal education. There is a significant difference in the social dimension of family income status with family income level. There is no significant difference in the environmental dimension and family income level across the scale. There was no significant social, environmental and scale-wide significance in the family structural feature. A significant difference was found in the variable of growing plants at home across social, environmental and scale. There is a significant social, environmental and scale-wide significance in the nature journals variable followed (p<0.05).Keywords: Factor analysis, Forest ecosystem, Forest fires, Scale development, Attitude scale, Adaptation model (LISREL).