Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları

Abstract

Ülkelerin ana amaçları arasında mevcut yönetim sistemiyle uyumlu vatandaşlar yetiştirmek vardır. Bu vatandaş yetiştirme süreci, ilgili devletin paradigmasına bağlı olarak şekillenir. Dünyada çeşitli vatandaş tipleri tanımlanmıştır. Bu tipler, nitelikleri itibariyle yetiştirilmek istenen insanların özelliklerini tanımlar. Bu tiplerden birisi olan iyi vatandaşlık tartışmalı bir kavram olarak bilinmektedir. Bu nedenle çeşitli araştırmacılar, bu vatandaşlık tipini çeşitli şekillerde tanımlamış ve sınıflamıştır. İlgili sınıflamalardan bilineni Westheimer ve Kahne (2004) tarafından yapılan demokratik iyi vatandaşlıktır. Bu sınıflamada iyi vatandaş; `şahsen sorumlu vatandaş`, `katılımcı vatandaş` ve `adalet odaklı vatandaş` olmak üzere üç tipe ayrılmıştır. Bu araştırmada ilgili sınıflama kullanılarak sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim (fenomenolojik) araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümü 4. sınıfta öğrenim gören 28 öğretmen adayı (18 kadın, 10 erkek) oluşturmuştur. Araştırmada veriler, araştırmacı tarafından hazırlanan yapılandırılmış görüşme, yarı-yapılandırılmış görüşme formları, senaryo tamamlama ve yorumlama ve hikâye analizi etkinlikleriyle toplanmıştır. Süreç boyunca elde edilen tüm veriler, içerik analizine tabi tutulmuştur. Verilerin analizi doğrultusunda araştırma sonuçları, ilk olarak sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre iyi vatandaşın toplum kurallarına uyan, seçme seçilme hakkını kullanan ve kültürünü koruyan bireyler olduğunu göstermiştir. İkinci olarak adaylar; iyi vatandaşın sahip olması gereken en önemli değerin sorumluluk, en önemli becerinin ise eleştirel düşünme olduğuna dikkat çekmişlerdir. Üçüncü olarak sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kendilerini daha çok şahsen sorumlu vatandaş olarak gördükleri, buna karşın adalet odaklı vatandaş olmak istedikleri tespit edilmiştir. Adayların istedikleri vatandaş tipine uygun olarak yaşayamama gerekçeleri arasında; aile, eğitim sistemi, toplum yapısı ön plana çıkmaktadır. Dördüncü olarak mevcut eğitim sisteminde öğretmen kaynaklı problemler olduğu ortaya çıkmıştır. Son olarak öğretmen adaylarının ilerleyen yaşamlarında daha çok adalet odaklı ve katılımcı vatandaşlar yetiştirmek istedikleri görülmüştür. Adaylar mevcut vatandaşlık eğitim sistemindeki sorunların aşılması için adalet odaklı vatandaşların yetiştirilmesinin önemine vurgu yapmışlardır. Bu sonuçlara dayalı, öğrencilerin adalet odaklı ve katılımcı vatandaşlar olarak yetiştirilmesinin topluma daha fazla katkı sağlayacağı ön plana alındığında vatandaşlık eğitimi sisteminin revize edilmesi önerilebilir.

Among the main aims of the countries is to raise citizens who are compatible with their current government system. This process of raising citizens is shaped depending on the paradigm of the relevant state. Various citizen types have been defined around the world. These types define the qualities of the people who are intended to be raised in terms of their qualities. Good citizenship, which is one of these types, is known as a controversial concept. For this reason, various researchers have defined and classified this citizenship type in various meanings. The best known of the related classifications is the democratic good citizenship made by Westheimer and Kahne (2004). In this classification, the good citizen is divided into three types `personally responsible citizen`, `participatory citizen` and `justice-oriented citizen`. This study, it was aimed to determine the citizenship perceptions of social studies teacher candidates by using the classification. Within the scope of the study, the phenomenological research design, which is one of the research methods, was used. The study group consisted of 28 teacher candidates (18 female, 10 male) studying at the 4th grade of Necmettin Erbakan University, Department of Social Studies Teaching. In the research, data were collected through structured interview and semi-structured interview forms, scenario completion and interpretation, and narrative analysis activities prepared by the researcher. All data obtained during the process were subjected to content analysis. At the end of the analysis of the data, the results of the research firstly showed that, according to social studies teacher candidates, good citizens are individuals who abide by the rules of society, exercise their right to be elected, and protect their culture. Secondly, the candidates pointed out that the most important value that a good citizen should have is responsibility and the most important skill is critical thinking. Third, it was determined that social studies teacher candidates see themselves as personally responsible citizens, but they desire to be justice-oriented citizens. Among the reasons why the candidates cannot live in accordance with the type of citizen they desire, family, education system, and social structure come to the fore. Fourthly, it has been revealed that there are teacher-related problems in the current education system. Finally, the pre-service teachers emphasized the importance of raising justice-oriented citizens in order to overcome the problems in the current citizenship education system, where they want to raise more justice-oriented and participatory citizens in their future lives. Based on these results, it can be suggested to revise the citizenship education system, considering that raising students as justice-oriented and participatory citizens will contribute more to society.