Tarih öncesi Anadolu'da (MÖ 8500-3500) yapı malzemesi olarak kerpiç'in arkeolojik ve arkeometrik değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmadan amacım, örneklerini aldığım Anadolu'nun sekiz tarihöncesi yerleşmesinin(Aktopraklık Höyük, Arslantepe, Aşıklı Höyük, Barcın Höyük, Çatal Höyük, Güvercinkayası,Ulucak Höyük ve Yumuktepe) toprak yapı malzemesinden yola çıkarak hem yerleşmelerinkendi tabakaları arasında, hem de dönemler ve bölgeler arasında karşılaştırmalar yapmaktır.Diğer bir amaç, killi toprağın oluşumu ve kullanımını irdelemek ve bu kolay bulunabilendoğal malzemenin insanlık tarihindeki önemi, kullanılış biçimi ve işlevi hakkında bilgi sahibiolmaktır.Böylece yapı malzemesi olarak çamur harç kullanımının gelişim süreci, değişik bölgelerdekullanılan malzemelerin çeşitliliği, nasıl yararlanıldığı, analizler yardımıyla içeriklerininbelirlenmesi, teknolojilerin kırılma noktaları ve bu sürecin insanlar üzerine etkisininanlaşılması hedeflenmiştir. Ayrıca koruma-onarım amaçlı gerçekleştirilmek istenilen dolgu,sağlamlaştırma ve tümleme gibi uygulamalarda, orijinal kerpiç harç ve sıvalarla aynı özellikteolan karışımların belirlenmesi ve kullanılması da sağlanabilecektir.Bu doğrultuda uygulanacak yöntemler kısaca petrografik, fiziko-mekanik, basit kimyasal vealetli analizler olacaktır. Bu çalışmada belirlenen yerleşmelerin sayısına göre alınanörneklerin görsel analizi, tuz analizleri ve iletkenlik testi, yağ ve protein testi, tane boyutudağılımı analizi, Hidrometre analizi, Atterberg limitlerinin belirlenmesi, kalsinasyon ve asitlemuameleden sonra stereo ve polarizan mikroskopla değerlendirmeler, petrografik çalışmalarile XRD ve SEM-EDX analiz yöntemleri kullanılarak yapılmıştır. Analizlerin maliyeti,İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi birimi (BAP) tarafından kısmen finanseedilmiştir (Proje No: 68864).ANAHTAR KELİMELER: Kerpiç, Tarihöncesi Anadolu, Toprak Yapılar, Toprak Analizi,Kil mineralleri, Çamur Harç.

This study aims to make a comparison of adobe use in terms of the prehistoric periods of eachlocation and the different geological regions by analysing collected earthen constructionmaterial samples from eight prehistoric Anatolian settlements (Aktopraklık Höyük, ArslanTepe, Aşıklı Höyük, Barcın Höyük, Çatal Höyük, Güvercinkayası, Ulucak Höyük and YumukTepe). Another aspect will be examining the formation of clay-rich earth and uncovering thehuman importance, methods of application and function of this abundant natural material.In this manner, the study will strive to provide an overview of the variety, applicationmethods and the development process of materials in different regions, in order to shed lighton the human effect, changes in construction technology and content during this process.Further more, it will provide guidelines in determining and applying mixtures that replicatethe original adobe mortars and rendering for conservation and restoration works.The analyses towards this end will encompass petrological, physico-mechanical and simplechemical evaluation, as well as tests with apparatus. All the samples taken from thesesettlements have been subjected to visual analysis, salt analysis and conductivity, oil andprotein tests, granular dimension dispers alanalysis, hydrometry analysis, determiningAtterberg limits, loss of ignition, stereo and polarising microscopic evaluation after treatmentwith acid, petrographic evaluation, as well as XRD and SEM-EDX analysis methods. Thecost of tests has been partially financed by the Istanbul University Scientific Research Project(BAP) unit (Project No: 68864).KEYWORDS: Adobe, Prehistoric Anatolia, Earthen Buildings, Earth Analysis, ClayMinerals, Muddy Mortar,