Uluslararası kara, hava ve deniz yoluyla eşya taşımalarında zıya, hasar ve gecikmeye ilişkin bildirim yükümlülüğü

Abstract

Eşya taşımalarında yükün zıyaa, hasara veya gecikmeye uğraması halinde yerine getirilmesi gereken bildirim külfeti, uluslararası alandakonvansiyonlarla, ulusal alanda ise kanun hükümleri ile düzenlenmektedir. Kara yolu, deniz yolu ve hava yolu ile taşımalar birbirinden farklı özellikler göstermekle birlikte, bildirim hükümleri her taşıma tipi için benzer bir sistematikiçerisinde düzenlenmektedir. İspat hukuku ile bağlantılı olduğu anlaşılan bildirim külfetinin öngörülmesi ile taşımanın her iki tarafı için de hak kayıplarının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Bildirim külfetini, yükle ilgili olarak nitelendirilen kişilerin yerinegetirmesi gerekmektedir. Bu külfetin muhatabı ise taşıma işini üstlenen kişi, fiili taşıyıcı/taşıyan veya bu kişiler adına hareket eden kişilerdir.Zıya, hasar veya gecikme durumunu genel bir ifade ile belirtmek bildirimin kapsamı için yeterli görülürken, bu bildirimin şekli, zıya veya hasarınharicen belli olup olmamasına göre değişmektedir. Ayrıca gecikme halinde de bildirimin yazılı şekilde yapılması öngörülmüştür.Ulusal ve uluslararası mevzuata bakıldığında, bildirimin süresi ile bildirimin hiç veya gereği gibi yapılmaması halinde doğacak yaptırımlar ciddifarklılıklar göstermektedir. Süre hususu, zıya veya hasarın haricen belli olup olmamasına göre değişmektedir. Bazı mevzuatta bildirimin yapılmaması hak kayıpları ile yaptırıma bağlanırken bazılarında ispat yükünün yer değiştirmesine neden olmaktadır.

Charge of notification due to damage or loss of goods or delay during the transportation regulates with conventions on international law and with codes of national law. Even with different properties, provisions of notification in airway, seaway and highway have been regulated in similar systematic.The objective of the charge of notification, which also appears to be related to the law of evidence, is to prevent the loss of the right of the bothparties of transportation. The charge of notification should be fulfilled by the persons, who are associated with the goods. The respondent of the charge of notification is the person who undertake the transportation, actual carrier or persons who act on behalf of the actual carrier. A general expressions of the loss, damage or delay is enough, as for the scope of the notification. However, the form of the notification will differ, according to the loss or damage to be externally or not. Furthermore, in case of delay, It is required for the notification to be in writing. There are significant differences between national and international legislation on respite of notification and sanctions due to not notificate or not done as required. The respite depends on whether loss and damage are externally visible or not. According to some regulations, failure of notification clauses loss of rights; after other regulations failure of notification clauses displacement of burden of proof.