Hitit Döneminde Maşat Höyük: Arkeolojik açıdan bir yeniden değerlendirme çalışması

Abstract

Tokat il merkezinin güneybatısında yer alan Maşat Höyük, kapsamlı bir şekilde kazısı yapılan sayılı yerleşmeden biri olarak Orta Karadeniz Bölgesi'nin kilit yerleşmelerinden biridir. Höyükte bulunan yazılı belgeler sayesinde höyüğün MÖ II. bin yılında Tapigga adlı bir kent olduğu anlaşılmıştır. İlk kazıları 1945 yılında, bu tabletin ait olduğu arşivi bulmak için Ekrem Akurgal'ın başkanlığında, ikinci kazıları ise 1973-84 yıllarında Tahsin Özgüç başkanlığında yapılan ve buluntuları Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi ve Tokat Arkeoloji Müzesi'nde korunmakta olan höyüğün, Assur Ticaret Kolonileri, Eski Hitit ve Büyük Hitit Krallık dönemlerini kapsayan, çalışmada Hitit katları olarak adlandırılan beş yerleşim tabakasının ve buluntularının yeni yapılan araştırmalar ile yeniden incelenip değerlendirilmesi bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır.Yerleşim tabakalarına ait yayınlanmış ve yayınlanmamış buluntularının ve mimari tabakalarının yeniden incelenip ayrıntılı bir değerlendirilmesi ile höyüğün tabakalanması ve tarihlemesinin günümüz bilgileri ışığında yeniden düzenlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma ile, buluntuların ve envanter kayıtlarının mimari tabakalar ile birlikte ayrıntılı bir incelemesi yapılarak, tarihlemeleri tam olarak anlaşılamayan höyüğün farklı bölgelerindeki kazısı yapılan alanların alt safhaları ile V. ve IV. Hitit katlarının tarihlemelerinin netleştirilmesi ve buluntularının ayrımının yapılabilmesi mümkün olmuş, ayrıca Aşağı Şehir'in tabakalanması ile Yukarı Şehir'in tabakalanması yeniden incelenip düzenlenmiş ve höyüğün genel tabakalanması içindeki yerleri belirlenip yeni ve anlaşılır bir tabakalanma modeli önerilmiştir. Ayrıca bütün buluntuların tipolojik bir sınıflandırılması yapılarak höyüğün hem genel hem de tabakalara göre ayrı birer tipolojik çizelgesi çıkarılmıştır.Höyükte çıkan tabletler göz önünde bulundurularak Maşat Höyük'ün Kaška'lılar ile Hitit Devleti arasındaki bölgede önemli bir sınır kenti olduğu öne sürülmüştür. Ancak bir sınır kentinden beklenebilecek bir surun Maşat Höyük'te bulunamamış olması ilginçtir. Dolayısıyla sınır kenti tabirini kullanmak pek uygun görünmemektedir. Ancak sınırları zaman zaman değişen Kaška'lıların Hitit Devleti'nin ana arazisine sık sık yaptığı saldırılar sırasında Maşat Höyük'ün önemli bir rol üstlendiğini söylemek mümkündür.

Located to the southwest of the city centre of Tokat, Maşat Höyük became famous when a tablet from the Hittite Period was found on the surface and published. The first excavation was done in 1945 by a committee led by Ekrem Akurgal to find the archive to which this tablet belonged. After a very long break, excavations were continued between 1973 and 1984 headed by Tahsin Özgüç. Thanks to the written documents, it was understood that in the second millennium BC this was a city named Tapigga. The most important finds are a Hittite palace dating to the 15th century BC and its archive. This study aims to provide a detailed breakdown of the unpublished pottery and small finds of Maşat Höyük belonging to the Old Assyrian Colony Period and Hittite Period, which are being curated by the Ankara Museum of Anatolian Civilisations and Tokat Archaeological Museum, to re-evaluate the architectural ruins and to reconstruct the mound layering and dating in the light of current information. Incorporating the data provided by published finds, it will be possible to question the location of Maşat Höyük in the Hittite core Region, in which the Central Black Sea Region is also located. This study aims to clarify the datings of the currently undateable subphases as well as those of the Hittite layers V and IV, and to propose a new layering model for the mound. Taking into consideration the geographical location of the mound and the tablets, Maşat Höyük was argued to be an important border town in the region between the Kashkans and the Hittite State. However, the town wall that would be expected in a border town was not found in the mound. Therefore, questioning the location of the mound is also among the objectives of the study.