I. Kılıç Arslan dönemi Türkiye Selçuklu devleti tarihi

Abstract

Büyük Selçuklu Devleti'nin kurulması ile Anadolu'nun Türkleşme süreci büyük bir ivme kazandı. Malazgirt Savaşı ise bu süreçte önemli bir dönüm noktasını oluşturdu. 26 Ağustos 1071'de Malazgirt'te kazanılan zaferden sonra Türkler kitleler hâlinde Anadolu'nun çeşitli yerlerine yayılıp buralarda hâkimiyet kurmaya başladılar. Süleyman Şah tarafından 1078'de İznik merkezli kurulan Türkiye Selçuklu Devleti ise Anadolu'daki Türk hâkimiyetini daha da güçlendirdi. Ancak Süleyman Şah'ın ölümünden sonra devlet büyük bir krize sürüklendi. Süleyman Şah'ın ailesinin Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın kontrolünde İsfahan'a götürülmesi ile İznik'te vekiller dönemi başladı. Ebu'l-Kâsım ve sonrasında da kardeşi Ebu'l-Gâzi'nin kontrolüne giren İznik şehri, Bizans ve Büyük Selçuklu ordularının saldırılarına maruz kaldı. Ancak bu ordulardan hiçbiri İznik'i ele geçirmeyi başaramadı. Kılıç Arslan'ın İsfahan'dan İznik'e dönüp sultanlığını ilan etmesiyle beraber devlet düzeni yeniden temin edildi. Kılıç Arslan döneminde ilk olarak Bizans İmparatorluğu ve Çaka Bey ile ilişkiler kuruldu. Bizans ile barış yapılması, Çaka Bey'in öldürülmesi ve Pierre l'Ermite'in Haçlı ordularının mağlup edilmesinden sonra Kılıç Arslan yönünü doğuya çevirdi ve Malatya'ya saldırdı. Şehir şiddetli bir şekilde kuşatılırken büyük Haçlı ordularının başkent İznik'i kuşatması Kılıç Arslan'ın bütün planlarını bozdu. Türk ordusu güçlü bir direniş gösterse de hem İznik önlerinde hem de Dorylaion'da Haçlılara mağlup oldu. Sonuçları itibariyle Türkiye Selçuklu Devleti'ne zor günler yaşatan Birinci Haçlı Seferi'nden hemen sonra meydana gelen 1101 yılı Haçlı Seferi Anadolu'da yeniden büyük mücadeleler verilmesine neden oldu. Türkiye Selçuklu Devleti ve Dânişmendlilerin ittifakı sonucunda üç büyük Haçlı ordusu bir buçuk ay gibi kısa bir sürede mağlup edildi. Haçlı ordularına geçit verilmemesi İslâm âlemini büyük bir tehditten kurtardığı gibi Türklerin Anadolu'daki konumunu da sağlamlaştırdı. Lakin sonrasında Kılıç Arslan ile Dânişmend Gâzi'nin anlaşmazlıklar yaşaması iki Türk hükümdarı arasında savaşın patlak vermesine neden oldu. Dânişmend Gazi'yi mağlup eden Kılıç Arslan daha sonrasında Malatya şehrini de ele geçirerek gücünü artırdı. Bu büyük kazanımdan sonra tamamen doğu politikasına odaklanan Kılıç Arslan, Meyyâfârikîn, Harran gibi şehirleri ele geçirdi. Daha sonrasında Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun iç karışıklıklarından da istifade ederek Musul şehrine hâkim oldu. Onun bu hareketi Büyük Selçuklu Devleti'ne resmen savaş ilanıydı. Bu doğrultuda Büyük Selçukluların Musul'a vali olarak atadığı Çavlı Sakavu ile savaşan Kılıç Arslan, ordusunun zâfiyetlerinden dolayı mağlup oldu ve geri çekilirken girdiği Habur Nehri'nde boğularak hayatını kaybetti (1107).Tezimizde Türkiye Selçuklularının ikinci Sultanı olan ve devletini büyük badirelerden kurtarıp bölgenin en büyük güçlerinden biri hâline getiren I. Kılıç Arslan'ın yaşantısı ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: I. Kılıç Arslan, Türkiye Selçuklu Devleti, Birinci Haçlı Seferi, 1101 Yılı Haçlı Seferi, Büyük Selçuklu Devleti, Dânişmendliler

Through the establishment of the Great Seljuk State, the Turkification process of Anatolia gained a great momentum. The Battle of Malazgirt marked a major turning point in this process. After the great victory in Malazgirt on August 26, 1071, the Turks spread of mass to various parts of Anatolia and began to dominate there. The Turkey Seljuk State, which was founded by Suleiman Shah in 1078 with the center of Iznik, further strengthened the Turkish domination in Anatolia. However, after the death of Suleiman Shah, the state was dragged into a great crisis. The period of deputies began in Iznik with the transferring of Suleiman Shah's family to Isfahan under the control of the Great Seljuk Sultan Melik Shah. The city of Iznik, which was under the control of Abu'l-Kasim and later him on his brother Abu'l-Gâzi, was attacked by the Byzantine and Great Seljuk armies. But, none of these armies managed to capture Iznik. With the return of Kilidj Arslan from Isfahan to Iznik and declaring his sultanate, the state order was restored. In Kilidj Arslan period, relations were first established with the Byzantine Empire and Çaka Bey. After making peace with Byzantium, killing Çaka Bey and defeating the Crusader armies of Pierre l'Ermite, Kilidj Arslan turned his direction to the east and attacked on Malatya. While the city was severely besieged, the siege of the capital Iznik by the great Crusader armies spoiled all of Kilidj Arslan's plans. Despite the strong resistance of the Turkish army, it was defeated by the Crusaders both in Iznik and in Dorylaion.The Crusade of 1101, which took place right after the First Crusade, which caused difficult periods for the Seljuk State of Turkey, it caused again in great struggles at Anatolia. As a result of the alliance of the Turkish Seljuk State and the Danişmends, three great Crusader armies were defeated in a short period of one and a half months. Not allowing the Crusader armies to pass through, saved the Islamic world from a great threat, and strengthened the position of Turks in Anatolia. However, disagreements between Kilidj Arslan and Danişmend Ghazi afterwards caused a war to break out between the two Turkish rulers. Kilidj Arslan defeated Danişmend Ghazi, and later captured the city of Malatya and increased his power. After this great achievement, Kilidj Arslan focused entirely on Eastern policy, captured cities such as Meyyâfârikîn and Harran. Later, taking advantage of the internal turmoil of the Great Seljuk Empire, he dominated the city of Mosul. This act of his was an official declaration of war against the Great Seljuk State. In this direction, Kilidj Arslan fought with Çavlı Sakavu, who was appointed as governor of Mosul by the Great Seljuks, was defeated due to the weaknesses of his army and died by drowning in the Habur River that he entered while retreating (1107).In our thesis, the life of Kilidj Arslan I, who was the second Sultan of the Seljuks of Turkey and who saved his state from great troubles and turned it into it one of the greatest powers of the region, is discussed.Keywords: Kilidj Arslan I, Turkey Seljuk State, First Crusade, The Crusade of 1101, the Great Seljuk State, the Danişmends