Eminüddin Baba'nın Risale-i Kudsiyyesi (inceleme-metin)

Abstract

XV. yüzyılın sonu, XVI. yüzyılın başlarında yaşamış olan Emînüddîn Baba b. Davud hakkında kaynaklarda yeterli bilgi yoktur. Bununla birlikte, `Risâle-i Kudsiyye` adlı eserinden yola çıkarak onun hayatı ve edebî kişiliği hakkında yorumlarda bulunmak mümkündür. Buna göre, Emînüddîn Baba Sultan II. Bâyezîd'in tahta geçtiği (1481-1512) dönemde yaşamış ve `Risâle-i Kudsiyye` adlı eserini de ona ithafen yazmıştır. Eserinden yola çıkarak Emînüddîn Baba'nın, eserin yazıldığı tarihten önce ahirete irtihal etmiş, velayet sahibi bir amcası olduğunu, ondan çok etkilendiğini ve bu eseri de onun anlattıkları üzere yazmaya karar verdiğini, rüyasında Hz. Peygamberin, `ilim sıfatını kaleme getir, benim halifeme ilet` hitabı üzerine de hemen o saatte bu eseri yazmaya başladığını anlıyoruz.Onun elimizde bulunan tek eseri, Risâle-i Kudsiyye adlı tasavvufî eserdir. Eser, Allah'a hamd ve sena ile başlar, Hz. Muhammed'in vasıfları ve övgüsüyle devam eder. Müellif daha sonra, Allah'ın ilminden, her eşyada olan sırrından, esma ve sıfatından, arşın, yerin, kalemin ve yedi kat göklerin tılsımlarından, tüm yaratılmışların düzen içinde olmasından söz eder. Ayrıca yedilerin, kırkların, tasavvuf erenlerinin kim olduklarını, Allah'ın kıyamet günü gökleri ve yerleri nasıl yıkacağını, insanın hallerini, aşık ve maşuğun özelliklerini anlatır.Bu tezde, onun bu eseri Latin harflerine çevrilmiş, transkribe edilmiş, şekil ve muhteva yönünden incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Klasik Türk edebiyatı, Türk tasavvuf edebiyatı, İslâmî Türk edebiyatı, Emînüddin Baba, Risâle-i Kudsiyye.

There isn't enough information about Emînüddîn Baba b. Davud who lived in the late 15th and early 16th century. Nevertheless, based on his work called Risâle-i Kudsiyye, it is possible to deduce some information regarding his life and his literary personality. Emînüddîn Baba lived in the reign of Sultan Bayezid II (1481-1512) and dedicated his book to the Sultan. Based on his work, we understand that he was relatively impressed by his late saint uncle and decided to write this book upon his lessons. Moreover, in his dream, right after the Prophet Muhammad's saying `write about the attributes of knowledge and passed along to my khalifa`, he started to write down this book. His only work that we have today is Risâle-i Kudsiyye. This work, written in a mystical nature begins with praise and glory to Allah, then continues to the attributes and compliment of the Prophet Muhammad. Thereafter, he writes the knowledge of Allah, Allah's mystery in every object, Allah's names and attributes, the talismans of the heavens, the earth, the pencil and the seven-layered heavens. Then he continues to explain all creatures being in order and talked about who the yediler, kırklar and saints are, how Allah is going to demolish the heavens and the earth in the day of judgement, and the attitudes of human and the particular features of lover and beloved. Keywords: Classical Turkish literature, Turkish sufi literature, Islamic Turkish literature, Emînüddin Baba, Risale-i Kudsiyye.