Traianus'tan Constantinus Hanedanı'na Bithynia: Sosyo-ekonomik yapı, kamusal yaşam ve kentsel çevre

Abstract

Roma İmparatorluğunun Anadolu'daki ilk eyaletlerinden olan Bithynia gerek Anadolu ve Balkanlar gerekse de Ege ve Karadeniz'i birbirine bağlayan konumuyla tarih boyunca dikkat çeken bölgelerden birisi olmuştur. İmparator Traianus döneminden itibaren yönetsel sorunlarını da çözen Bithynia bölgesi, kentleri ve kültürel yapısıyla büyük bir gelişim göstermiştir. Bölge, Constantinus hanedanı döneminde yaşanan büyük depremler sonucunda büyük bir duraklama ve gerileme evresine girmiş, buna karşın Anadolu'daki diğer pek çok bölgeye göre canlılığını sürdürmüştür. Bu tarihsel süreç içerisinde kentleri meydana getiren toplumsal katmanlar ile sosyo-ekonomik ortam oldukça değerli bilgiler sunmakta ve bölgenin geçirdiği değişim ve dönüşümlere de ışık tutmaktadır.Roma İmparatorluğu egemenliğindeki Pontus et Bithynia çifte eyaletinin batı kısmını oluşturan Bithynia bölgesinin Traianus'tan Constantinus Hanedanı sonuna kadarki yapısal özellikleri, toplumsal yapıdaki aktörlerin değişim ve dönüşümleri ile bölgenin sosyo-ekonomik yapısı da bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Roma merkezli bir bakış açısı yerine Roma etkisi altında yaşamlarını sürdüren Bithynialı gruplar; yerel elitler, sofistler, entelektüeller ve din adamları gibi az sayıda fakat etki alanı geniş sınıflar ile üreticiler ve tüccarlar gibi çeşitli meslek gruplarının meydana getirdiği kalabalık halk kitleleri çalışmanın merkezine alınmıştır. Bu grupların içinde bulunduğu yerel yönetim mekanizmalarından tüm kesimlerin bir arada yer aldığı phylelere, bölge kentlerindeki mesleklerden, sosyal yapıdaki dini topluluklara kadar sosyo-ekonomik ve toplumsal yapıyı ilgilendiren konular bu çalışma kapsamında irdelenmiştir.

Bithynia, one of the first provinces of the Roman Empire in Anatolia, has been one of the regions that have attracted attention throughout history with its location connecting Anatolia and the Balkans as well as the Aegean and the Black Sea. Having solved its administrative problems since the reign of Emperor Trajan, the Bithynia region showed a great development with its cities and cultural structure. The region entered a phase of stagnation and decline as a result of the great earthquakes experienced during the Constantinian dynasty, yet it maintained its vitality compared to many other regions in Anatolia. In this historical process, the social layers and socio-economic environment that make up the cities provide valuable information and shed light on the changes and transformations that the region has undergone. The structural characteristics of the Bithynia region, which is the western part of the double province of Pontus et Bithynia under the Roman Empire, from Trajan to the end of the Constantinian Dynasty, the changes and transformations of the persons in the social structure, and the socio-economic structure of the region are also the subject of this study. Instead of a Roman-centred perspective, the study is centred on the Bithynian groups that continued their lives under Roman influence, such as the local elites, sophists, intellectuals, and priests, as well as the masses of the people formed by various professional groups such as producers and merchants. Subjects concerning the socio-economic and social structure, from the local administration mechanisms in which these groups are involved to the phyles in which all parts are together, from the professions in the regional cities to the religious communities in the social structure, have been analysed within the scope of this study.