P. Van Inwagen metafiziğinde bağdaşmazlık sorunu

Abstract

Nedensel determinizm, evrendeki tüm olayların bir ön-belirlenime bağlı olduğunu ve bu olayların nedeninin sadece önceden belirli olan doğa yasalarına tabi olduğunu iddia eden bir görüştür. Özgür irade tartışmalarında, bağdaşırcılık ve bağdaşmazcılık olarak adlandırılan iki farklı yaklaşım bulunmaktadır. Buna göre bağdaşırcı yaklaşımlar, özgür irade ile nedensel determinizmin birbiri ile bağdaşabileceğini ve birlikte var olabileceğini düşünür. Aksine, bağdaşmazcı yaklaşımlar nedensel determinizmin geçerli olduğu bir evrende, özgür iradenin var olamayacağını iddia eder. Bağdaşırcılık ise determinizmin geçerli olduğu bir dünyada bile özgür iradenin mevzubahis olabileceğini iddia eder. Bu tezde ele alacağımız temel yaklaşım, Amerikalı felsefeci Peter van Inwagen'ın özgür irade tartışmalarında tarafını tuttuğu bağdaşmazcı yaklaşımı olacaktır. Peter van Inwagen'ın bağdaşmazcılığa temel olarak ortaya koyduğu argümanlar, sonuç argümanı ve şans argümanı olarak özetlenebilir. Sonuç argümanı, hipotetik olarak nedensel determinizmin geçerli olduğu bir dünyayı hesaba katarak özgür iradenin böyle bir dünyada ne derece geçerli olduğunu sorgulamaktadır. Peter van Inwagen'ın şans argümanı ise fail-nedenselliğin kesin bir özgür irade sahipliği için yeterli olamayacağı çünkü içinde bulunduğu her olayda fail olarak kendini temsil eden insanın bu sefer de bu olayların sonuçlarının şansa bağlı olup olmadığı konusunda emin olamayacağını iddia etmektedir. Her iki argümanda da Peter van Inwagen, özgür irade yaklaşımı olarak bağdaşmazcılığı olumlayan ve bu pozisyonun tutarlılığını gösteren felsefi hamlelere başvurmaktadır. Dolayısıyla, tezimizde bağdaşmazcılığın aslında özgür irade ve nedensel determinizm ikilemini teorik anlamda çözmeye yönelik atılmış bir adım olduğunu savunuyorum. Tezde ayrıca, Peter van Inwagen'ın genel manada eylem felsefesi ve din felsefesine dair görüşleri de ele alınmıştır. Ek olarak, tezde sürekli olarak nedensel determinizm ve özgür irade arasındaki ilişkisel çerçeveyi çizebilmek adına, 'olay', 'nedensel güç' ve 'olgu bağlamı' kavramlarına metodolojik olarak başvurulmuştur. Bunun sebebi, salt etik bir özgür irade tartışması yapmak yerine, özgür irade metafiziğinin sınırları içerisinde kalınmaya özen gösterilmesidir.

Causal determinism is the view that all events in the universe are predetermined and that the laws of nature causally necessitate these events. In the debates on free will, there are two different positions called incompatibilism and compatibilism. Accordingly, compatibilist accounts claim that free will and causal determinism can be compatible and coexist. On the contrary, incompatibilist accounts defend that compatibilist accounts are problematic and claim that free will cannot exist in a universe where causal determinism holds. The main approach that we will consider in this work will be the incompatibilist approach of the American philosopher Peter van Inwagen, which he defends in free will debates. The arguments put forward by Peter van Inwagen as the basis of incompatibilism can be summarized as the consequence argument and the Mind argument. The consequence argument, hypothetically takes into account a world in which causally deterministic and claiming that free will doesn't exist in such a world. Peter van Inwagen's Mind argument, on the other hand, claims that agent-causation cannot be sufficient for a definite possession of free will because a person who represents oneself as an agent in every event s/he is involved in, cannot be sure whether the consequences of these events are due to chance. In both arguments, Peter van Inwagen refers to philosophical moves that affirm incompatibilism is consistent for free will debate. Therefore in my dissertation, I argue that incompatibilism is actually a sufficient step towards solving the free will and causal determinism dilemma in a theoretical sense. This work also deals with Peter van Inwagen's views on philosophy of action and philosophy of religion in general. Additionally, in order to draw the relational framework between causal determinism and free will, the concepts of 'event', 'causal powers' and 'states of affairs' are used methodologically. Instead of just having an ethical discussion of free will, I took care to stay within the boundaries of the metaphysics of free will.