Inula heterolepis boiss. üzerinde farmakognozik araştırmalar

Abstract

Asteraceae familyasında yer alan Inula cinsi, Türkiye'de 8'i endemik 34 takson ile temsil edilmekte olup; Avrupa, Asya ve Afrika'da geniş bir alanda dağılım göstermektedir. Tez konusunu oluşturan I. heterolepis, Doğu Akdeniz ülkelerinde yetişen çok yıllık bir bitkidir I. heterolepis'in, Anadolu'da halk arasında infüzyon halinde iştah açıcı olarak, baş ağrısı, hemoroit ve kısırlık tedavisinde kullanıldığı bildirilmiştir. Literatür verileri incelendiğinde; türe ilişkin fitokimyasal ve biyolojik etki çalışmalarının yetersiz olduğu görülmektedir. Bu tez çalışması kapsamında; I. heterolepis kalitatif ve kantitatif analizlerle incelenmiştir. Ayrıca antioksidan ve antimikrobiyal aktiviteler açısından etkinliği in-vitro testlerle değerlendirilmiştir.Öncelikle, I. heterolepis'in topraküstü kısımları ve köklerinden hazırlanan metanollü ekstreler ince tabaka kromatografisine uygulanmış; ekstrelerin aktif bileşiklerinin terpenler ve fenolik bileşikler olduğu saptanmıştır. Bitki ekstrelerinin total fenol miktarı modifiye Folin-Ciocalteu yöntemi ile belirlenmiştir. Bitkinin topraküstü kısımlarının total fenol miktarının köklerine kıyasla daha yüksek olduğu gözlenmiştir. I. heterolepis'in topraküstü kısımlarından preparatif TLC ile terpenik olduğu düşünülen bir bileşik izole edilmiştir.Bitkinin yaprak, çiçek ve köklerinden hazırlanan metanollü ekstreler, ters faz HPLC kullanılarak kalitatif ve kantitatif olarak analiz edilmiştir. Ekstrelerde; çikorik asit, klorojenik asit, luteolin, kafeik asit, gallik asit, kemferol, kersetin bileşikleri saptanmış ve % miktarları belirlenmiştir. Yaprak ve çiçek ekstrelerinin fenolik bileşiklerce köklerden daha zengin olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar bitkinin total fenol miktarı ile paralellik göstermiştir.Bitkinin çeşitli kısımlarının antioksidan potansiyeli, DPPH radikal süpürücü ve ABTS ölçüm yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Yaprak ve çiçek ekstrelerinin güçlü antioksidan aktivite sergilediği bulunmuştur.Bitki kısımlarının metanollü ekstrelerinin antimikrobiyal kapasitesi; Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans ve Candida tropicalis'e karşı agar dilüsyon yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir.Bitkinin yaprak ekstresinin antimikrobiyal aktivitesinin, incelenen bakterilere karşı diğer ekstrelerden çok daha güçlü olduğu bulunmuştur. Yaprak ve çiçek ekstreleri incelenen maya türlerine karşı belirgin bir antifungal aktivite sergilemiştir.Anahtar Sözcükler: Inula heterolepis Boiss., HPLC-DAD, fenolik bileşikler, antioksidan aktivite, antimikrobiyal aktivite.

Inula genus that belongs to Asteraceae family is represented by 34 taxa in Turkey, and 8 of them are endemic. The plants of the genus Inula (Asteraceae) are widely distributed throughout Europe, Africa and Asia. Thesis subject, Inula heterolepis Boiss. is a perennial herb that ranges in East Mediterranian countries. It has been reported that I.heterolepis is used for appetizing and treatment of headache, hemorrhoid and infertility. With the current literature, it is seen that there is no sufficient phytochemical and biological activity studies. Within this thesis study; the active compounds of I.heterolepis Boiss was investigated by qualitative and quantitative analyses. Additionally, antioxidant and antimicrobial activities were evaluated by in vitro tests.First of all, the methanolic extracts of the aerial parts and roots of Inula heterolepis were applied to TLC and the active compounds of the extracts were found to be as terpenes and phenolics. The total phenolic content of the plant extracts was determined by a modified Folin-Ciocalteu method. The aerial parts of the plant was seemed to contains higher amount of total phenolics compared to roots. An unknown compound, which is suspected to be a terpene, was isolated via preparative TLC from the aerial parts of Inula heterolepis. The methanol extracts of flowers, leaves and roots of the plant were analyzed qualitatively and quantitatively by reverse phase HPLC. Chicoric acid, chlorogenic acid, luteolin, caffeic acid, gallic acid, kaempferol and quercetin were identified and quantified in the extracts. The leaf and flower extracts are richer in phenolics than the root extract. The results was seem to correlate with total phenolic content of the plant. Antioxidant potential of different parts of the plant were evaluated by DPPH radical scavenging and ABTS assays. Leaf and flower extracts exhibited significant antioxidant activity. Antimicrobial capacity of methanol extracts of the plant parts was evaluated using the agar dilution method against Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans and Candida tropicalis. The leaf extract of the plant was found to be more active against bacteria than other extracts. The leaf and flower extracts exhibited significant antifungal activity against yeast species investigated.Key Words: Inula heterolepis Boiss., HPLC-DAD, phenolic compounds, antioxidant activity, antimicrobial activity.