Fıkıh tarihinde ihtisar geleneği ve İmam Tahavi'nin `el-muhtasar isimli eseriyle İmam Kuduri'nin `el-muhtasar` isimli eserini muhkayesesi

Abstract

Çalışmamız, fıkıh tarihi ve fıkıh literatürü çalışmasıdır. İslam Fıkıh Tarihinde biryazım türü olarak Muhtasar eserlerden bahsetmektedir ve üç bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde öncelikle konunun temelini teşkil eden `muhtasar` kavramıüzerinde duruldu. Kavramsal bir çerçeve çizildi. Muhtasar eserler sadece fıkha münhasırolmadığından ve bu tür eserler İslam ilim tarihinde mevcut bütün ilim dallarındaolabildiğinden, kavramsal çerçevenin ardından İslam ilim geleneğinde ihtisar vemuhtasar eserler hakkında genel bilgi verildi. Bilahare fıkıh tarihinde ihtisar geleneğiçerçevesinde bilgiler sunuldu. Bu konu detaylandırılırken fıkhî mezhepler tarihinin anagövdesini oluşturan dört büyük sünnî mezhebin bu meyandaki çalışmaları ele alındı.Konunun makul sınırlar içinde kalması için böyle bir sınırlandırmaya gidildi.İkinci bölümde iki meşhur fıkhî muhtasarın müellifleri ve muhtasarları hakkındabilgi verildi. Bu konu, eserlerin mukayesesinin yapıldığı üçüncü bölümle bağlantılıolarak ele alındı. Bu bağlamda, biri Mısır diğeri Bağdat merkezli olarak yazılmış ikimeşhur Muhtasar'ın müelliflerinin yaşadıkları zaman ve mekânların ilmi ve kültürelaçıdan tahlilleri yapıldı. İlmi birikimlerinde ve bu eserleri yazmalarında etkili olanfaktörlerin, yaşadıkları bu sosyo-kültürel ortamlardaki izleri sürüldü. Kişisel ve ilmihayatları kısaca irdelendi.Üçüncü bölümde ise her iki muhtasarın şekil, muhteva üslup gibi birkaç açıdankarşılaştırılması yapıldı.Anahtar Kelimeler: İhtisar, Muhtasar, Fıkıh, Medeniyet, İslam İlim Tarihi.

Our study is the study of the history of Fıqh and the literature of Fıqh. It mentionsMukhtasar works as a type of writing in the History of Islamic Fıqh.In the first chapter, firstly, the most important concept that forms the basis of thesubject, the concept of Mukhtasar was emphasized. A conceptual framework wasdrawn. Because of mukhtasar works are not exclusive to Fıqh and such works can befound in all branches of science in the history of Islamic science, general informationabout mukhtasar and mukhtasar works in the Islamic scientific tradition was given afterthe conceptual framework. Later on, information was presented within the framework ofthe tradition of mukhtasar in the history of Fıqh. While this topic is elaborated, thestudies of the four major Sunni sects on this subject, which constitute the main body ofthe history of practical sects, were written. A limitation was made to keep the subjectwithin reasonable limits.In the second part, information was given about the authors and the mukhtasar oftwo famous Fıqh mukhtasar. This subject was discussed in connection with the thirdpart, in which the two works were compared. In this context, scientific and culturalanalyzes of the times and places where the authors of the two famous Muhtasars, one ofwhich was based in Egypt and the other in Baghdad, were made. The traces of thefactors that were effective in their scientific accumulation and writing these works weretraced in these socio-cultural environments in which they lived. Their personal andscholarly lives were briefly examined.In the third part, a comparison of both mukhtasar in terms of form, content andstyle was made.Keywords: Ikhtısar, Mukhtasar, Fıqh, Civilization, Hıstory Islamic of Science.