Kamu harcamaları bileşenlerinin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye ekonomisi üzerine bir uygulama

Abstract

Kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki günümüze kadar ekonomistler arasında hem teorik hem de ampirik tartışmalara yol açmıştır. Çalışmada bu tartışmalara akademik olarak yön verilmesi ve kamu harcamaları ile ekonomik büyüme ilişkisine yönelik modeller kurularak, kamu harcamalarının Türkiye ekonomisi için öneminin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda kamu harcamaları bileşenlerinden oluşan üç farklı model kurulmuş ve bu modellerin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. İlk modelde kamu harcamaların ekonomik sınıflandırmasını oluşturan yatırım harcamaları, cari harcamalar ve dış borç ödemeleri bileşenleri ile ekonomik büyüme kavramları arasındaki ilişki incelenirken, ikinci modelde kamu harcamaların fonksiyonel sınıflandırmasını oluşturan eğitim harcamaları, sağlık harcamaları, savunma harcamaları ve konut harcamaları değişkenleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelenmiştir. Son olarak ülke kalkınması için ön plana çıkan ve literatürde etkileri sıklıkla vurgulanan harcama bileşeninden tarım harcamaları, kamunun imalat sanayi harcamaları, ulaştırma harcamaları, savunma harcamaları ve teknolojiyi temsilen patent sayısı verileri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki ele alınmıştır.Ampirik analizde verilere ulaşılabilirlik kısıtından ötürü ilk 2 modelde 1975-2017 son modelde ise 1984-2017 dönemlerine ilişkin veriler kullanılarak ARDL Sınır Testi yaklaşımı ve VAR analizi uygulanmıştır. Elde dilen sonuçlara göre dış borç ödemeleri, cari harcamalar, sağlık harcamaları ve savunma harcamaları uzun dönemde ekonomik büyüme üzerinde daraltıcı bir etkiye neden olurken, eğitim harcamaları, konut harcamaları ve yatırım harcamaları ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkilemektedir. Diğer yandan dış borç ödemeleri, yatırım harcamaları, sağlık harcamaları, savunma harcamaları, konut harcamaları ve eğitim harcamalarının katsayıları istatistiksel olarak anlamlı iken, cari harcamaların katsayısı istatistiksel olarak anlamsızdır. Üçüncü modelde GSYH'daki değişimler en fazla patent sayısı değişkeni tarafından açıklanırken, patent sayısını sırasıyla ulaşım harcamaları, kamunun imalat sanayi harcamaları, savunma harcamaları ve tarım harcamaları takip etmektedir.

The relationship between public spending and economic growth has led to both theoretical and empirical debates among economists until today. The aim of this study is to give direction to these discussions academically and to prove the importance of public expenditure for Turkey's economy by establishing models for the relationship between public expenditures and economic growth. For this purpose, three different models consisting of public expenditure components were established and the effects of these models on economic growth were analyzed. In the first model, the relationship between investment expenditures, current expenditures and external debt payments components, which constitute the economic classification of public expenditures, and the economic growth, while in the second model, the relationship between economic growth and the variables of education expenditures, health expenditures, defense expenditures and housing expenditures, which constitute the functional classification of public expenditures, is examined. Finally, the relation between the agricultural expenditures, public manufacturing industry expenditures, transportation expenditures, defense expenditures and the number of patents representing technology and economic growth are discussed. In empirical analysis, ARDL Boundary Test approach and VAR analysis were applied by using the data for the 1975-2017 period in the first 2 models and the 1984-2017 periods in the last model due to the limitation of access to the data. According to the results obtained, foreign debt payments, current expenditures, health expenditures and defense expenditures have a decreasing effect on economic growth in the long term, while education expenditures, housing expenditures and investment expenditures have a positive effect on economic growth. On the other hand the coefficients of external debt payments, investment expenditures, health expenditures, defense expenditures, housing expenditures and education expenditures are statistically significant, the coefficient of current expenditures is statistically insignificant. In the third model, the changes in GDP are explained by the variable of the number of patents the most, while the number of patents is followed by transportation expenditures, public manufacturing industry expenditures, defense expenditures and agricultural expenditures.