Yeni Türkiye sinemasında milliyetçilik söylemi: Can Ulkay filmleri

Abstract

Bir ideoloji olarak uluslaşma süreci içerisinde belirginleşen milliyetçilik, günümüzde de etkisini sürdürmektedir. Milliyetçilik ideolojisi aynı zamanda bir kimlik tasavvuru ortaya koymakta ve bireylerin kimliklenme süreçlerinde başat bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, kimliklenme sürecinin önemli çevresel ögelerinden biri olan kitle iletişim araçları ve bu araçlar arasında sayılabilecek olan sinema öne çıkmaktadır. Sinema gerek milliyetçilik söyleminin gerekse de diğer söylemsel kurguların etkili bir propaganda aracı olarak kullanılmaktadır. Diğer yandan sinema, hem toplumsal alandaki milliyetçilik söylemi tarafından belirlenmekte hem de milliyetçi söylem içeren kurgularla toplumsal alanda belirleyici olmaktadır. Günümüzde sinema, sektöründeki gelişmelere bağlı olarak değişen anlatım biçimleri ve alt yapı teknikleriyle daha da etkili bir araca dönüşmüştür. Bu bağlamda, zaman ve mekân sınırı gözetilmeksizin, konusunu bugünden alan ve geleceğe göndermeler yapan ya da çok eski tarihleri anlatan filmler yapılabilmektedir. Bu olanaklar dâhilinde film yapan yönetmenler, milliyetçilik söylemi çerçevesinde güncel ya da tarihi olayların ikisini bir arada ele alan ve geçmişle bugün arasında bağ kuran anlatıları filmlerinde işleyebilmektedirler. Milliyetçilik söylemi, gündelik hayat pratikleri içine yerleşmiş bir yapı olması ve etkinliğini zamana ve koşullara bağlı kalmaksızın sürdürmesi bağlamında var olan politik atmosfer içerisinde zaman zaman daha fazla öne çıkmaktadır. Dolayısıyla sinema hem gündelik hayatın hem de sektörel anlamda politik ortamın bir parçası olması bağlamında milliyetçilik söyleminin yeniden üretilmesinde önemli bir rolü bulunmaktadır. Dünden bugüne milliyetçiliğin Türk sinemasındaki temsillerine ve toplumsal algılanış biçimlerine bakıldığında çoğunlukla biz in yüceltilerek ötekinin düşmanlaştırıldığı görülmektedir. Dolayısıyla bir aidiyet duygusu ya da yaşam biçimi şeklinde ifade edilebilecek olan milliyetçiliğin günümüz Türk sinemasında yeniden inşa edilişini akademik olarak incelemek önem arz etmektedir. Bu tezin amacı da yönetmen Can Ulkay'ın filmlerinde ötekini düşmanlaştırmadan biz anlayışı ile milliyetçilik vurgusunu nasıl yaptığını ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında yönetmenin; Sarıkamış Çocukları (2017), Ayla (2017) ve Türk İşi Dondurma (2019) filmlerindeki milliyetçi ögeler analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Can Ulkay Sineması, Türk sineması, Milliyetçilik Söylemi, Türk Sinemasında Milliyetçilik Söylemi

Nationalism, which became evident in the process of nationalization as an ideology, continues its effect today. The ideology of nationalism also reveals a vision of identity and plays a dominant role in individuals' identification processes. In this context, mass media, one of the important environmental elements of the identification process, and cinema, which can be counted among these tools, stand out. Cinema is used as an effective propaganda tool for both the nationalist discourse and other discursive fictions. On the other hand, cinema is both determined by the discourse of nationalism in the social sphere and determines the social sphere with fiction that includes nationalist discourse. Today, cinema has become an even more effective tool with changing narrative styles and infrastructure techniques depending on the developments in its sector. In this context, regardless of time and space limits, films that take their subject from today and refer to the future or tell very old histories can be made. Within the scope of these possibilities, directors who make films, within the framework of the discourse of nationalism, can handle narratives that deal with both current or historical events and establish a link between the past and the present. The discourse of nationalism sometimes becomes more prominent in the existing political atmosphere in the context of its being a structure embedded in daily life practices and continuing its effectiveness regardless of time and conditions. Therefore, cinema has an important role in reproducing the nationalist discourse in the context of being a part of both daily life and the political environment in the sectoral sense. When we look at the representations and social perception of nationalism in Turkish cinema from past to present, it is seen that mostly we are glorified and the other is made enemies. Therefore, it is important to examine academically the reconstruction of nationalism, which can be expressed as a sense of belonging or a way of life, in contemporary Turkish cinema. The purpose of this thesis is to reveal how director Can Ulkay emphasized nationalism with his understanding of us without making the other hostile in his films. Within the scope of the work, the director; Nationalist elements in the films Sarıkamış Çocukları (2017), Ayla (2017) and Türk İşi Dondurma (2019) were analyzed.Key Words: Can Ulkay's Cinema, Turkish Cinema, Nationalism Discourse, Nationalism Discourse in Turkish Cinema,