Çağdaş Rus dilinde söz dizimi bağlamında fiillerin istemi

Abstract

Bu çalışmada Çağdaş Rus dilinde dil bilgisinin bir alt disiplini olarak söz dizimi alanına giren `istem` kavramının fiil açısından işleyişi ele alınmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, yeniliği, yöntemi ve özgün değerine değinilmiş, kullanılan materyallere yönelik genel bir değerlendirme yapılmıştır. Birinci Bölümde çalışmanın ana konusunun bağlı olduğu söz diziminin Rusçadaki algısı genel bir bakış açısı ile değerlendirilmiş, söz dizimsel birim ve söz dizimsel bağ kavramları türleri ile birlikte ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tez çalışmasının ikinci bölümünde söz dizimsel bir terim olarak `upravlenie` (istem) kavramının ifade ettiği özellikler ve söz konusu kavramın `valency` (birleşim değeri) kavramı ile ilişkisi ele alınmış, iki kavram arasındaki bağ ortaya konulmuştur. Bu bölümde ayrıca Rusçadaki fiil istemi çalışmalarının tarihsel seyri aktartılmış, konunun Rusçanın söz dizimi içindeki yeri değerlendirilmiştir.Üçüncü bölümde fiillerin istemi detaylandırılmıştır. Bu bölümde fiillerin isteminde edatların rolü incelenmiş, güçlü ve zayıf istem türleri, tek katılanlı, çift katılanlı, edatlı, edatsız, değişken istem açısından sınıflandırılmış, ortaya konulan açıklamalar edebi eserlerden verilen örneklerle desteklenmiştir. Çalışmada ekler bölümünde dil bilgisi terimleri sözlüğü verilmiş, çalışma boyunca karşılaşılan terimlerin Türkçe açıklama ve karşılıkları aktarılmaya çalışılmıştır.

In this study, the functioning of the concept of `government` in terms of the verb, which is in the field of syntax as a sub-discipline of grammar in modern Russian language, was discussed.The work consists of three parts. In the introduction part, the subject, purpose, innovation, method and original value of the study were discussed and a general assessment of the materials used was made. In the first part, the perception of syntax in Russian, to which the main subject of the study depends, was evaluated from a general point of view, and the types of concepts of syntax unit and syntax connection were tried to be revealed together.In the second part of the dissertation, the properties expressed by the concept of `upravlenie` as a syntax term and the relationship of this concept with the concept of `valency` were discussed and the connection between the two concepts was revealed. In this section, the historical course of the `verb government` studies in Russian was examined and the place of the subject in the Russian syntax was evaluated.In the third part, the verb government was detailed. In this part, the role of prepositions in the government of verbs was examined, the types of strong and weak government of verbs were classified in terms of single-join, double-join, prepositional, variable government, and the explanations presented were supported by examples given from literary works. In the study, a dictionary of grammar terms was given in the appendices part, Turkish explanations and equivalents of the terms encountered throughout the study were tried to be conveyed.