Taberî tefsirinde kadınla ilgili âyetlerin yorumlanması

Abstract

Çalışmamızda, kadınlarla ilgili âyetler, rivayet tefsiri olarak bilinen `Câmiʿu'l-beyân ʿan teʾvîli âyi'l-Ḳurʾân` tefsiri ekseninde ele alınıp incelenmiştir. Bu amaçla, İslam öncesi ve sonrası dönemde kadının kimliği, sosyal, siyasi ve iktisadi konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu inceleme yapılırken Taberî Tefsiri'nde kadınla ilgili rivayetler, senet-metin bütünlüğü içinde aktarılmış, müellifin bunlar arasından tercih ettiği görüşlerle hitama erdirilmiştir. İlk bölümde Taberî'nin yaratılış ve asli günah konusunda aktarmış olduğu nakiller içerisinden İsrailî rivayetler ayıklanmış, bu rivayetlerin kaynağı ortaya koyularak tenkit edilmiştir. Özellikle eğri kaburga kemiğinden yaratılan ve asli günahın baş suçlusu addedilen kadın hakkında ileri sürülen görüşler, sahih bilgiler ışığında yeniden tetkik edilerek eleştirilmiştir. İkinci bölümde cahiliyede kadın ana başlığı altında evlilik ve boşanma çeşitleri ele alınarak mezkûr dönemde kadının sosyal konumu belirlenmiş, farklı alanlarda uğradığı haksızlıklar ortaya konulmuştur. Ayrıca İslam sonrası dönemde, evlilik, çok eşlilik, kavvâm ve derace -erkeğin yöneticiliği ve üstünlüğü- kavramları, evlilik hukukunu çiğneyen erkek ve kadının nüşûzu ve buna öngörülen ceza, cariye hukuku, erkek ve kadın hakları, boşama, boşama hukuku, boşama konusunda kadının hakları, kadının boşanma hakkı, zina ve recm, son olarak kadınların akıl zayıflığı vb. konularda Taberî'nin çoğu kez kadın lehine hükümler beyan ettiği ifade edilerek kadın konusunda İslam'a yöneltilen menfi söylemlere cevap verilmiştir. İkinci bölümün son kısmında ise kadının sosyal ve siyasi bazı hakları, özellikle mehir, nafaka, mesken, şahitlik, miras, seçme ve seçilme hakları, pek çok âyet ve sahih hadisler ışığında temellendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tefsir, Taberî, rivayet, kadın, hak, İsrailiyat.

In our study, the Koranic verses about women were discussed and examined in the axis of the tafsīr work `Jāmi' Al-Bayān 'An Ta'wīl 'Āy Al-Qurān`, known as of the riwāya tafsīr. For this purpose, the identity, the social, political, and economic position of women before and after Islam were tried to be revealed. While carrying through this examination, the narrations about women in the Tabarī Tafsīr were conveyed concerning the deed-text integrity and were ended with the opinions among them preferred by the author. In the first chapter, Israeli narrations were extracted among the narrations that Tabari narrated about the creation and essential sins, the source of these narrations was put forth and criticized. Especially the thought that was put forward about the woman who was created from the curved rib and who is considered to be guilty of the essential sin, were reviewed and criticized with the information that is true to the original. In the second chapter, the types of marriage and divorce in the period of ignorance were discussed under the main heading of women, and the social position of women in that period was determined, and the injustices they faced in different areas were revealed. In addition, in the post-Islamic period, marriage, polygamy, man's rule and supremacy, the punishment foreseen for those who violate the marriage law and obey it, concubine law, men's and women's rights, divorce law, women's rights on divorce, women's right to divorce men, fornication and punishment related to it, finally mental weakness of women and in the matters such as these, the provisions that were made in favor of women by Tabari were stated to answer discourse against Islam. In the last part of the second chapter, some social and political rights of women, especially alimony, residence, witnessing, heritage and the right to be elected, underpinned in the light of many verses and valid Hadiths.Keywords: Tafsir, Tabari, narration, women, rights, Israeliya.