Muînüddîn-i Çiştî ve Çiştiyye Tarîkatı

Abstract

Daha sonMuînüddîn-i Çiştî (v. 633/1236) ve Çiştiyye tarîkatını konu edinen bu çalışmanın temel amacı ilk olarak Muînüddîn-i Çiştî'nin tarihî şahsiyeti ile tasavvufî düşüncesini daha sonra da Çiştiyye'nin Afganistan'dan Hindistan'a taşınma süreci, yayıldığı merkezler, Çiştîler'in diğer din mensuplarıyla iletişimleri, ilmî faaliyetleri, Çiştiyye'nin tasavvufa dair nazarî-amelî esâsları, âdâb, erkân ve tasavvuf kıyafetleri ile ilgili görüşlerini analiz etmektir. Hind alt kıtasının İslamlaşmasında önemli rolü olan bu tarikatın ülkemizde çalışılmaması, bizleri bu konuyu detaylı bir şekilde araştırmaya sevk etmiştir. Yaklaşık sekiz yüz yıllık bir geçmişi olan söz konusu tarîkat araştırılırken öncelikle literatür açısından dönemin temel kaynakları ile onları takip eden asırlarda kaleme alınan sonraki eserlere bakılmıştır. Bu eserler geniş bir incelemeye tabi tutularak Muînüddîn-i Çiştî ve Çiştiyye tarîkatının tarihi ve tasavvufî anlayışı tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma neticesinde elde edilen sonuçlar kısaca şöyle özetlenebilir: Muînüddîn-i Çiştî, milâdî on ikinci yüzyılın ikinci yarısı ile on üçüncü yüzyılın ilk yarısında yaşamıştır. Türkistan taraflarında eğitimini tamamladıktan sonra Çiştiyye pîrlerinden Osman Hârvenî (v. 603/1207)'ye intisâb etmiştir. Sünnî eksenli bir tasavvuf anlayışına sahip olup, ilâhî aşk, hoşgörü ve tüm insanlara karşı sevgi anlayışını benimsemiştir. İrşâd sahasında aksiyoner bir sûfî portresiyle, Hindistan toplumunu İslâm'a davet ederken müsamahalı davranmıştır. Felsefî tasavvuftan ziyade amelî tasavvuf çizgisini takip etmiş, te'lifattan çok irşâd ve tebliğ faaliyetlerine yoğunlaşmıştır. Birçok tarîkat pîrinin sohbetinde bulunmakla birlikte Çiştiyye'nin usûl ve esâslarını benimseyerek hayatını sürdürmüştür. Afganistan'da ortaya çıkan Çiştiyye tarîkatı, daha sonra milâdî XII. asırda Muînüddîn-i Çiştî ile birlikte Hind alt kıtasına taşınmıştır. Günümüzde başta Hind alt kıtası olmak üzere dünyanın birçok farklı ülkelerinde yayılmıştır. Muînüddîn-i Çiştî'nin vefâtından sonra tarîkat birkaç kola ayrılmıştır. Bunlardan en yaygın olanları Nizâmiyye ve Sâbiriyye kollarıdır. Çiştiyye, Horasan ve Türkistan tasavvuf anlayışının etkin olduğu Sünnî kökenli bir tarîkattır. Tarîkatın, Hind alt kıtasının hem Müslümanlaşmasında hem de siyasî ve sosyo-kültürel hayatında önemli etkileri olmuştur. Amelde `Hanefî`, 'akâidde `Mâturîdî` olan Çiştîler, hem diğer tarîkat mensupları ile hem de Hind alt kıtasının diğer dîn mensupları ile barış içerisinde yaşamışlardır. Tarîkat, siyasî otoriteden uzak durmak, Sünnet'e bağlılık, vahdet-i vücûd doktrinini kabul etmek, rü'yetullahın rüyada ve âhirette gerçekleşeceği fikrini savunmak, semâ ve semâ ehline değer vermek, topluma hizmet etmek, yoksulları yedirmek, yolcuları ve kimsesizleri barındırmak ve dergâha gelen hediyeleri ihtiyaç sahiplerine dağıtmak gibi esâslar çerçevesinde gelişmiştir. ra doldurulacaktır

Daha sonThe main purpose of this study, which focuses on Moinuddin Chishti (d. 633/1236) and the Chishti order, is firstly to analyze the historical personality of Moinuddin Chishti and his mystical thoughts, then, the process of Chishtiyya move from Afghanistan to India, the centers where it spread, the communication of the Chishtis with the members of other religions, their scholarly activities, the theoretical-practical principles of Sufism, morals, rules and it views on mystical dresses. The fact that this order, which has an important role in the Islamization of the Indian subcontinent, has not been studied in our country has prompted us to investigate this issue in detail. While researching the aforementioned order, which has a history of about eight hundred years, firstly the main sources of the period in terms of the literature and the subsequent works written in the following centuries were examined. These works were subjected to a wide examination and the history and mystical understanding of the Moinuddin Chishti and Chishtiyya order's were tried to be determined. The results obtained as a result of the research can be briefly summarized as follows:Moinuddin Chishti lived in the second half of the twelfth century and the first half of the thirteenth century. After completing his education in Turkistan, he initiation Osman Hârvanî (v. 603/1207), one of the founder of Chishti order. He has a Sunni-oriented Sufism understanding and has adopted the understanding of divine love, tolerance and love for all people. He was tolerant when inviting the Indian community to Islam, with an actionary Sufi portrait in the field of guidance. He followed the line of practical Sufism rather than philosophical Sufism and concentrated on guiding and teaching activities rather than copyright. Although he was present in the conversations of many founder of the order, he continued his life by adopting the methods and principles of Chishtiyya.The Chishtiyya order that emerged in Afghanistan, later on the XII. century, it was moved to the Indian subcontinent together with Moinuddin Chishti. Today, it has spread to many different countries of the world, especially in the Indian subcontinent. After the death of Moinuddin Chishti, the order divided into several branches. The most common of these are the Nizâmiya and Sâbiriyyah branches. Chishtiyya is a Sunni origin order which Khorasan and Turkestan mysticism is active. The order had important effects on both the Islamization and the political and socio-cultural life of the Indian subcontinent. Chishtis, who were `Hanafi` in practical and `Mâturîdîyyah` in doctrine, lived in peace with the members of other sects as well as with the members of other religions of the Indian subcontinent. Order, it has developed within the framework of the principles such as; avoiding political authority, devotion to the Sunnah, accepting the doctrine of wahdat al-wujud (unity of existence), advocating the idea that ru'yatullah will be realized in dreams and the hereafter, valuing the people of the hearing (semā') and the hearing, serving the society, feeding the poor, hosting travelers and homeless people and distributing the gifts to the needy which coming to the dervish lodge.ra doldurulacaktır