Kars Müzesinde yer alan taş eserler

Abstract

Taş eserler ait oldukları dönemin sanatsal, sosyal, kültürel anlayışının izlerinitaşımaktadır. Bu sebeple Kars Müzesinde bulunan 54 adet taş eserin inceleme çalışmalarıtarafımızca gerçekleştirilmiş olup taş eserler Türk İslam Dönemi ve Hıristiyanlık Dönemiolarak iki dönemde incelenmiştir.Gregoryen Cemaati Hayk, Türk, Pers, Grek, Gürcü gibi farklı etnik unsurların biraraya gelerek meydana getirdiği ve içerisinde ortak ananeler barındıran KuzeydoğuAnadolu ve Kafkasya coğrafyasında ortaya çıkan Hıristiyan cemaatidir. Bucoğrafyalardaki birçok Hıristiyanlık dönemi maddi kültür verileri bu cemaate ait izlertaşımaktadır. Özellikle Bagratlı Krallığı zamanında bu cemaatin en yüksek kültürelzenginliğe ulaştığını söyleyebiliriz. Haçkarlar da bu dönemin ve daha sonraki dönemlerintek başına sanat eseri olma özelliği gösteren kültürel zenginliğidir. Hıristiyanlık dönemitaş eserleri içerisinde ayrıca kabartma tekniğinde, kiliselerin cephelerini hareketlendirenfigürlü taşlar ile de karşılaşmaktayız.Türk-İslam Dönemi taş eserler koleksiyonunu oluşturan koç, koyun ve at heykelibiçimli mezar taşları çoğunlukla Kars, Erzurum, Erzincan, Tunceli illerinde mezarlıkalanlarda karşımıza çıkmaktadır. Mezar taşları üzerinde yer alan Figürler bizlere bu mezartaşlarının kime ait olduğu yönünde bilgiler sunmaktadır. En erken örneklerine Orta Asyabozkırlarında rastladığımız bu taşlar Orta Asya menşeili bozkır yaşam tarzının Türksanatına yansımalarıdır.Anahtar Kelimeler: Taş eserler, mezar taşları, mimari parçalar, koç, koyun, at,Hıristiyanlık, Türk-İslam

Stone works bear the traces of the artistic, social and cultural understanding of theperiod they belong to. For this reason, the studies of 54 stone works in the Kars Museumwere carried out by us, and the stone works were examined in two periods as the TurkishIslamic Period and the Christian Period.The Gregorian community is a Christian community that is unique to theNortheastern Anatolia and Caucasus geography, which is formed by the combination ofdifferent ethnic elements such as Hayk, Turkish, Persian, Greek, Georgian and hascommon customs. Many Christian period material culture data in these geographies bearthe traces of this community. We can say that this congregation reached the highestcultural wealth, especially during the Bagrat Kingdom. Khachkars are also the culturalrichness of this period and later periods, which has the characteristic of being a work ofart alone. Among the stone works of the Christian period, we also encounter figuredstones that enliven the facades of churches in relief technique.Constituting the Turkish-Islamic Period stone artifacts collection, ram, sheep andhorse sculpted tombstones are mostly found in cemeteries in Kars, Erzurum, Erzincanand Tunceli provinces. The figures on the gravestones provide us with information as towho these tombstones belong to. These stones, the earliest examples of which weencounter in the Central Asian steppes, are the reflections of the steppe lifestyle of CentralAsia to Turkish art.Keywords: Stone Works, tombstones, architectural pieces, ram, sheep, horse,Christianity, Turkish-Islam