Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Keneşi) üzerine yapısal ve işlevsel bir değerlendirme

Abstract

20. yüzyıla gelindiğinde uluslararası arenada devletler kadar devlet dışı aktörlerinde söz sahibi olduğu bir dönem içerisine girilmiştir. Bu devlet dışı aktörlerin en önemlilerinden birisi olan uluslararası örgütler, uluslararası sistemin devamlılığının sağlanması, bölgesel veya küresel boyutta devletler arasında işbirliğin arttırılması ve güven ortamının oluşması gibi hususlarda etkin ve kurucu bir rol oynamaktadır. Ortak tarih, dil ve kültüre sahip, Türk dili konuşan ülkeler arasında mevcut bağların ve işbirliği alanlarının da güçlendirilmesi adına 2009 yılında, resmi adı Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi olan Türk Keneşi/Konseyi uluslararası bir örgüt olarak kapsamlı bir şekilde kurulmuştur. Bu çalışmada Türk Keneşi'nin örgütleşmesine giden yolda devletlerin attığı adımlar incelenirken, kurumsallaşmayla birlikte uluslararası örgütlerin ortak işlevleri açısından Türk Keneşi'nin durumu analiz edilmiş, küresel ve bölgesel düzlemdeki etkileri ele alınmış ve Türk Dünyası açısından önemi değerlendirilmiştir. Öncelikle genel olarak uluslararası örgütler hakkında teorik bir bölüm hazırlanmış, ardından Türk Keneşi'nin örgütleşmesine giden yolda atılan adımlar ele alınmış ve amacı, kapsamı ve yapısı değerlendirilmiştir. Bu çalışma sonucunda Türk Keneşi'nin uluslararası örgüt yapısı ve işleyişine ilişkin ulaşılan sonuçlar ortaya koyulmuştur. Türk Keneşi'nin kurulması, Türk tarihi, Türk Dünyası ve uluslararası ilişkiler açısından çok önemlidir. Türk Keneşi, modern Türk tarihinde devletlerin kendi rızası ile bir araya geldiği örgütlü ve kurumsal düzleme sahip tek oluşum olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bağımsız olmayan özerk Türk devletlerinin de Türk Keneşi'ne üye olabileceklerinin önünün açılması söz konusu olabilirse, örgütün çok geniş bir coğrafyaya hitap edebilmesi mümkün olacaktır. Tezimizin konusu büyük bir coğrafyayı kapsamasından ve daha önce bu konuda detaylı bir şekilde çalışmadığından dolayı çok geniş bir literatür taraması yapılmış ve veriler bir araya getirilerek kapsamlı bir şekilde ortaya konulmuştur. Türk Keneşi'nin resmi yayın organları tarafından paylaşılan veriler, uluslararası örgütler yazını, bilimsel çalışmalar ve resmi belgeler çalışmanın en önemli kaynaklarını oluşturmuştur

In the 20th century, the international arena entered a period in which non-state actors as well as states had a say. International organizations, one of the most important of these non-state actors, play an effective and founding role in matters such as ensuring the continuity of the international system, increasing cooperation between states at regional or global scale and creating an atmosphere of trust. The Turkish Council, whose official name is the Cooperation Council of Turkish Speaking Countries, was established comprehensively as an international organization in 2009 in order to strengthen the existing ties and cooperation areas between Turkic-speaking countries with a common history, language and culture. In this study, while examining the steps taken by the states on the way to the organization of the Turkish Council, the situation of the Turkish Council in terms of the common functions of international organizations with institutionalization was analyzed, its effects on the global and regional level were discussed and its importance for the Turkish World was evaluated. First of all, a comprehensive study has been conducted on international organizations. Then, the steps taken on the way to the organization of the Turkic Council were discussed and its purpose, scope and structure were evaluated. As a result of this comprehensive study, the dimensions of the Turkish Council in terms of international organizations have been revealed. The establishment of the Turkish Council is very important in terms of Turkish history, Turkish World and international relations. The Turkish Council emerges as the only formation in Turkish history where states came together with their own will. In addition, paving the way for non-independent autonomous Turkish states to become members of the Turkish Council reveals that the organization addresses a very wide geography. Since the subject of our thesis covers a geography and has not been studied in detail on this subject before, a very extensive literature review has been made and the data have been brought together and presented comprehensively. The data shared by the official media organs of the Turkish Council, the international organizations literature, scientific studies and official documents constituted the most important sources of the study.