Mustafapaşa (Sinasos)'daki mübadillerin etnik ve müzikal kimlikleri

Abstract

Türkiye topraklarına yapılan en önemli göçlerden biri olarak bilinen TürkYunan mübadelesi, yüz binlerce insanın yaşamını değiştirmiş ve bu zorunlu göçe maruz kalan insanlar geldikleri yerlerden getirdikleri kültürlerini ve kimliklerini göç ettikleri topraklarda devam ettirmeye çalışmışlardır. Göçe zorunlu tutulan mübadiller, Türk toplumuna ayak uydurma esnasında yerel halka karşı, görülen farklılıklarına çözüm bulmaya çalışmışlardır. Mübadiller, ruhsal, kültürel, ekonomik ve sosyal yönden fazlasıyla etkilenmişlerdir. Müziğin de bu değişimden etkilenmesi kaçınılmaz bir gerçek olmuştur. Mübadillerin ait olduğu topraklardan koparılarak yeni bir mekana, topluma, kültüre alışma evreleri kuşkusuz icra ettikleri müziklerine de yansımıştır. Bunu ifade ederken ninni, türkü, mani, ağıt gibi sözlü gelenek unsurlarını çalgı aleti aletleri olan davul ve klarnet ile taçlandırmışlardır. Mübadiller bu şekilde hem kendi geleneklerini icra (ifade) etme imkanı bulmuş, hem de gelecek nesillere bırakılan eserlerle ayna vazifesi görmüşlerdir. Yaşadıkları topluma alışma evrelerinin basamaklarından bu geleneğini sürdürdüğü gerçeğini ifade etmek mümkündür. Bu çalışmada betimsel analiz yöntemine başvurulmuş, elde edilen bulgular ışığında Mustafapaşa mübadilleri hakkında mübadil olan bir araştırmacı ve 3. kuşak mübadiller ile görüşülmüştür. Araştırmalar sonucunda Jerveni köyünden göç eden mübadillerin yeni ikametgâhı olan Muştafapaşa köyünde müzik kültürleri hem yeni yerleştikleri topraklardan etkilenmeye başlamış hem de eski kültürler, özellikle eski kullandıkları dil olan –halk ağzı diliyle- Makedonca'yı –ya da muhacirce'yi- artık kullanmamaktadırlar, unutulmaya yüz tutmuştur. Günümüzde yapılan kültürel etkinliklerinde düğün, bayram vs. müzikal uygulamalarda özellikle orta Anadolu müzik kimliğini yansıtan örneğin Erik dalı gevrektir gibi ezgilere ağırlıklı olarak rastlanılmıştır. Yapılan alan çalışmasında elde ettiğimiz müzik eserlerinin neredeyse hiç birinin günlük hayatta ve özel günlerde uygulanmadığı tespit edilmiştir. Topluluğun eski ezgileri sadece ileri yaşlardaki topluluk üyelerinin hafızalarında saklı durumdadır. Bu çalışma, Nevşehir ili Mustafapaşa köyündeki mübadillerin müzikal kimliklerini tanımlamak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Mustafapaşa, Mübadele, Müzik, Sinasos

The Turkish-Greek exchange, known as one of the most important migrations to Turkey, has changed the lives of hundreds of thousands of people, and people who were subjected to this forced migration have tried to maintain their cultures and identities in the lands they migrated to. The exchangees, who were forced to migrate, tried to find solutions to their differences against the local people while adapting to Turkish society. The exchangees were greatly affected by the spiritual, cultural, economic and social aspects. It has become an inevitable fact that music is also affected by this change. The phases of getting used to a new place, society and culture by being cut off from the lands they belonged to were undoubtedly reflected in the music they performed. While expressing this, they crowned the elements of oral tradition such as lullabies, folk songs, mania, and laments with the drum and clarinet instruments. In this way, the exchangees had the opportunity to perform (express) their own traditions and acted as a mirror with the works left to future generations. It is possible to express the fact that they continue this tradition from the stages of adaptation to the society they live in. In this study, descriptive analysis method was used, and in the light of the findings, a researcher and people from that generation were interviewed about Mustafapaşa exchangees. As a result of the researches, the music culture in the village of Mustafapasa, the new residence of the immigrants who migrated from the Jerveni village, began to be influenced by the lands they had just settled in, and the old cultures -especially the Macedonian language that they used in the past- are on the verge of being forgotten. In today's cultural events, weddings, holidays, etc. melodies reflecting the Central Anatolian musical identity such as `Plum branch is crispy` are predominantly encountered in musical practices. It has been determined that almost none of the musical works we obtained in the field study were applied in daily life and special days. The old tunes of the ensemble are only preserved in the memories of the older members of the ensemble. This study has been carried out to define the musical identities of the exchangees in Mustafapaşa village of Nevşehir province and to transfer them to the next generations. Keywords: Mustafapaşa, Population Exchange, Music, Sinasos