Süleyman Tevfik Özzorluoğlu ve halk bilimi

Abstract

Türk halk bilimiyle ilgili ilk çalışmalar, derleme ve metin neşirleri biçiminde yapılır. II. Meşrutiyet'in ilan edilmesinden sonra yaygınlık kazanan halk kitapları yayıncılığı da Türk halk biliminin kurulması aşamasında alanla ilgili önemli faaliyetler arasında yer alır. Halk kitapları yayıncılığı, Cumhuriyet'ten sonra devlet tarafından yürütülen sistemli bir faaliyete dönüşür. Bu dönemde halk kitapları, halkı aydınlatmak ve yeni yönetim biçimini halka benimsetmek için bir araç olarak kullanılır. Süleyman Tevfik Özzorluoğlu da halk kitaplarıyla ilgili ilk düzenlemeleri yapan yazarlardan birisidir. Yazar, bu düzenlemelerin yanı sıra çeviri ve uyarlama yoluyla edebiyatımıza halk hikâyesi ve masal türünde yeni eserler kazandırır. Ayrıca halk biliminin konularına dâhil edilebilecek hemen her türde eser vermesiyle de adından söz edilen yazarlardan birisi olur. Çıkardığı süreli yayınlarda da halk bilimi ürünlerine yer vererek alana önemli katkılar sağlar.Bu çalışmada Özzorluoğlu'nun Türk halk bilimine yaptığı katkıları tespit amacıyla yazma ve taş basma nüshalardan yararlanarak düzenlediği halk kitapları ve halk bilimi alanına dâhil edilebilecek diğer eserleri incelendi. Ayrıca yazarın hayatı ve eserleri üzerinde de duruldu.Çalışma kapsamında Süleyman Tevfik'in düzenlediği halk anlatılarının geçirdiği değişim-dönüşümler tespit edildi. Yazarın yazma ve taş basma nüshalardan yararlanarak düzenlediği anlatılarda ortak bir yöntem kullanmadığı, bununla birlikte düzenlemelerini dönemin siyasi ve edebî koşullarının yanı sıra anlatıların hacmini ve hitap ettiği kitleyi dikkate alarak yaptığı, özelikle dilin kullanılması bağlamında yeni bir üslup ortaya koymaya çalıştığı görüldü. Bu bağlamda düzenlemelerin çekiciliğini artırma amacıyla hareket etse de yaptıklarının anlatıların tür özelliklerini bozacak mahiyette olmadığı sonucuna ulaşıldı.

The first studies on Turkish folklore were conducted in the form of compilations and text publications. The publishing of folk books became widespread after the declaration of the Second Constitutional Monarchy and is among the most important activities related to the field during the establishment of Turkish folklore. After the foundation of the Republic, the publishing of folk books became a systematic activity carried out by the state. During this period, folk books were used as a tool to enlighten the people and make them amenable to adopting the new form of government. The author Süleyman Tevfik Özzorluoğlu made the first edits on folk books. In addition to these edits, he also introduced new works in the folk and fairy tale genres to Turkish literature through translation and adaptation. As well, he made a name for himself with his works in almost every genre that can be included in the subject of folklore. Finally, Özzorluoğlu also made important contributions to the field by including folklore products in the periodicals he published.In this study, in order to determine Özzorluoğlu's contributions to Turkish folklore, the folk books he edited by using manuscript and lithographic copies and other works that can be included in the field of folklore were examined. In addition his life and works were also emphasized.Within the scope of the study, the changes and transformations of the folk narratives edited by Özzorluoğlu were determined. The manuscripts and lithographed copies showed that the author did not use a common method in the narratives he edited. Rather, he made his edits taking into account the political and literary conditions of the period, as well as the volume of the narratives and the audience they addressed, and attempted to reveal a new style, especially in terms of the use of language. In this context, it was concluded that although he acted with the aim of increasing the attractiveness of the arrangements, his edits did not disrupt the genre characteristics of the narratives.