Cessâs (Ö.370/981) ve Tûsî'nin (Ö.460/1067) Ahkâm âyetlerine yaklaşımı

Abstract

Müfessirlerin çoğunlukla, yaşadıkları dönemin ve ilim yolculuklarının şekillendirdiğimezhebî kimlikleri, ahkâm âyetleri yorumlarına yansımaktadır. Bunun bir örneğinisunan çalışmamızda, IV/X. asırda yaşayan Cessâs'ın Ahkâmü'l-Kur'ân'ıyla, IV/X.yüzyılın son yarısıyla V/XI. yy. başlarına tekabül eden bir dönemde yaşayan Tûsî'ninet-Tibyân fî tefsirî'l-Kur'ân'ında ahkâm âyetlerinin nasıl yorumlandığı üzerindedurulmaktadır. Bu minvalde her iki müfessirin yorumlarına geçmeden öncemüfessirlerimizi iyi anlayabilmek adına yaşadıkları dönem başta olmak üzerehayatları ve ilim yolculuklarına dair bilgiler verilecektir. Ayrıca çalışmamızın temelkaynakları olan Ahkâmü'l-Kur'ân ve et-Tibyân tefsirleri genel manasıylatanıtılacaktır. Müfessirlere ve tefsirlerine dair bilgiler verildikten sonra müfessirlerinahkâm âyetleri yorumlarına mukayeseli bir şekilde yer vermek amaçlanmaktadır. Bubağlamda Ahkâmü'l-Kur'ân ve et-Tibyân tefsirleri detaylı bir şekilde incelenmiş,çalışmada metin analizi yöntemi kullanılmıştır.Mezhebî kimliğin ahkâm âyetlerinin yorumlanmasında etkili olup olmadığısorusundan hareketle ele alınan bu çalışmada, ilgili tefsirlerde yer alan yorumlardeğerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeler sonucunda Ehl-i sünnet ve Şîa genelinde,Cessâs ve Tûsî özelinde mezhebî kimliğin ahkâm âyetlerinin yorumlanmasındabelirleyici bir etkiye sahip olduğu görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Cessâs, Tûsî, Ahkâmü'l-Kur'ân, et-Tibyân, Ahkâm Âyetler

The sectarian identities of the commentators, mostly shaped by the period they livedin and their scientific journeys, are reflected in their interpretations of the verses ofal- aḥkām. This study focuses on how Abū Bakr al-Jaṣṣāṣ, who lived in the IV/Xcentury, and al-Ṭūsī, who lived in the last half of the century and the beginning of theV/XI century, interpreted the verses of al-aḥkām in their works al-Aḥkām al-Qurʾānand al-Tibyān fī tafsīr al-Qurʾān respectively. In this manner, before proceeding withthe interpretations of both commentators, information will be given about their livesand scientific journeys, especially the period they lived in, to better comprehend ourcommentators. In addition, al-Aḥkām al-Qurʾān and al-Tibyān commentaries, whichare the main sources of our study, will be introduced in general terms. After givinginformation about the commentators and their interpretations, it is aimed to give acomparative ground to the interpretations of the verses by the commentators. In thiscontext, al-Aḥkām al-Qurʾān and al-Tibyān commentaries are examined in detail andthe text analysis method is used in the study.In this study, which deals with whether sectarian identity is effective in theinterpretation of the verses of aḥkām, the interpretations in the beforementionedcommentaries are evaluated. As a result of these evaluations, it is seen that sectarianidentity has a decisive effect on the interpretation of the verses of aḥkām in generalAhl al-Sunnah and Shīʿa, particularly for al-Jaṣṣāṣ and al-Ṭūsī.Keywords: al-Jaṣṣāṣ, al-Ṭūsī, al-Aḥkām al-Qurʾān, al-Tibyān, al-Aḥkām Verses