Dürr-i Meknûn (Çeviri yazılı metin-imla özellikleri-dizin-ekler dizini)

Abstract

Bu yüksek lisans tezinin konusunu, Seyyid Hüseyin b. Ali el-Amâsî tarafından H. 1053 (M. 1644) yılında yazılan Dürr-i Meknûn isimli eser oluşturmuştur. Dürr-i Meknûn, İbnü'l-Cezerî'nin Mukaddimetü'l-Cezeriyye adlı Arapça eserinin tercüme ve şerhidir. Konusu tecvit ilmi ve kıraat olan metin, zengin kelime hazinesi bakımından önemli bir eserdir.Eserin Muhammed b. Rüstem adında bir müstensih tarafından H. 1089 (M. 1678) yılında istinsah edilen nüshası üzerinde yapılan çalışma; giriş, çeviri yazılı metin, imla özellikleri, dizin, ekler dizini bölümlerinden meydana gelmiştir.Giriş bölümünde eserin müellifi, tarihi, konusu, dil özellikleri gibi konularda bilgi verilmiştir. İmla bölümünde eserde yer alan kelime kökleri, yapım ve çekim eklerinin imlası örnekleriyle verilerek dönemin yazılış özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Dizin bölümünde eserin kelime varlığı metinde kazandıkları anlamları ve aldıkları ekleriyle verilirken ekler dizini bölümünde metinde geçen bütün yapım ve çekim ekleri tespit edilerek sıralanmıştır. Yapılan çalışma sonucunda eserin Klasik Osmanlı Türkçesi dönemi dil özelliklerini taşıdığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Dürr- i Meknûn, Seyyid Hüseyin b. Ali el-Amâsî, Klasik Osmanlı Türkçesi, İmla Özellikleri, Dizin

The work named Dürr-i Meknûn written by Seyyid Hüseyin b. Ali el-Amâsî in 1053 H (1644 AD) constitutes the subject of this master's thesis. Dürr-i Meknûn is the translation and annotation of the Arabic work named Mukaddimetü'l-Cezeriyye of İbnü'l-Cezerî. The text, whose subject is tajwit and qiraat, is an important work in terms of its rich vocabulary.The study on the version of the work copied by a copyist named Muhammed b. Rüstem in 1089 H (1678 AD) consists of the sections of introduction, the translated text, spelling features, index and appendix index.In the introduction, information is given about the author, history, subject and language features of the work. In the spelling, the spelling features of the period are tried to be revealed with the examples of word roots and spelling of derivational affixes and inflectional suffixes. While the word presence of the work is given with the meanings they have gained in the text and their suffixes in the index, all the derivational affixes and inflectional suffixes in the text are determined and listed in the appendix index.As a result of the study, it is determined that the work has the linguistic features of the Classical Ottoman Turkish period.Key Words: Dürr-i Meknûn, Seyyid Hüseyin b. Ali el-Amâsî, Classical Ottoman Turkish, Spelling Features, Index