Geleneksel Bolvadin evleri

Abstract

Afyonkarahisar İline bağlı Bolvadin ilçesi merkezinde bulunan geleneksel konutların çalışma konusu olarak seçilmesi mimari ve süslemeleriyle Türk ev mimarisi bakımından önemini ortaya koymaktır. Daha çok 19.yüzyıl ve 20.yüzyıl ortalarına kadar giden Bolvadin evleri genellikle iki katlı, kırma çatılı, dış ve iç sofalı planda yapılmış örneklerdir. Küçük bir avlu içerisinde yer alan bu evler genellikle sokak ve caddeye açılacak biçimde konumlandırılmıştır. Bu özellikleri ve cephe unsurlarıyla Bolvadin evleri sokak dokusuna derinlik kazandırdığı görülmektedir. Bu nedenle Bolvadin evleri özgün durumunu oldukça korumuş olmaları bakımından çalışma konusu olarak tercih edilmiştir. Tez konusu olarak belirlediğimiz Bolvadin merkezdeki yaklaşık doksan civarındaki tescilli evden sadece otuz beş örnek ile sınırlandırılmıştır. Çalışmaya dâhil edilen örnekler daha çok dış cephe tasarımları ve plan kurgusu bakımından birbirleriyle yakın benzerlik içindedir. Öncelikle incelenen evlerin malzeme ve teknik, plan tipleri ve elemanları, cephe unsurları ve süslemeleri açıcından ayrıntılı biçimde katalog tanımlamaları yapılmıştır. Daha çok taş ve kerpiç malzemenin kullanıldığı bu evlerin ilk örneklerinde düz toprak damlı oldukları ancak son dönem örneklerinde ise kırma çatı ile örtüldükleri görülmüştür. Dış beden duvarları alt katlarda taş üst katlarda ise kerpiç veya moloz taş dolgulu iç mekân bölmelerinde ise bağdadi duvar şeklinde olduğu görülmektedir. Plan bakımından dış ve iç sofalı şemaya sahip evlerin oda iç düzenlerinde de geleneksel Türk odasında gördüğümüz çiçeklik, yüklük, gusülhane ve ocakların belirli bir kurgu içerisinde yerleştirildiği görülmektedir. Bolvadin evleri için tek farklı uygulama çiçekliklerin yüklüğün bir parçası olmayıp sofaya bakan oda duvarlarına bağımsız yerleştirilmiş olmalarıdır. Ayrıca oda içlerinde daha çok pencere önlerinde bulunan makat dedikleri sedirler dikkat çekmektedir. Çalışmamızda yer alan evlerin süsleme unsurları dış ve iç cephelerde dengeli bir biçimde uygulanmıştır. Cephelerde özellikle evlerin giriş bölümleri ve onun üzerine gelen saçak uygulamaları alışık olmadığımız bir biçimde tasarlanmışlardır. İç mekânlarda ise süslemeler daha çok kapı kanatları, yüklükler, tavan kaplamaları, çiçeklikler ve ocak yaşmaklarında yoğunlaşmaktadır. Bütün bu özellikleriyle Bolvadin evleri bulunduğu coğrafyanın iklim koşullarına bağlı olarak kültürel değerlerini de koruyan kısmen orta Anadolu'nun kısmen de İç Ege'nin konut mimarisiyle yakın benzerlikler göstermektedir. Bu çalışma ilk defa tanıtılan Bolvadin evlerinin tarihsel önemini ortaya koyacaktır.

Deciding on the topic of traditional houses in the center of Bolvadin district of Afyonkarahisar province as the subject of study is to reveal their importance in terms of Turkish house architecture with their architecture and decorations. The Bolvadin houses, which date back to the 19th century and the middle of the 20th century, are generally examples of two-storey, hipped roof, exterior and interior hall planned houses. These houses, which are located in a small courtyard, are generally positioned to open to the street and avenue. With these features and facade elements, Bolvadin houses seem to add depth to the street texture. For this reason, Bolvadin houses have been selected as the subject of study due to the fact that they have been preserved in their original state.About ninety registered houses in the center Bolvadin, which we have determined as the subject of the thesis, is limited to only thirty-five examples. The examples included in the study are mostly similar to each other in terms of exterior designs and plan setup.Primarily, detailed catalog descriptions were made in terms of materials, and techniques, plan types, and elements, facade elements, and decorations of the houses were examined. It was observed that these houses, which mostly built by stone and adobe materialsilk, had flat earth roofs in the initial examples, but were covered with a hipped roof in the latest examples. It is observed that that the outer main walls are made of stone on the lower floors, adobe or rubble stone filled on the upper floors, and in the form of a lath-and-plaster partition in the interior partitions.It has been seen that the flowerpots, cupboards, gusulhane (bathing cubicle)' and hearths, which we see in the traditional Turkish room, are placed in a certain setup in the room's interior layouts of the houses that have a scheme with outer and inner halls in terms of plan. The only different application for Bolvadin houses is that the flowerpots are not part of the cupboards but are placed independently on the room walls facing the sofa. In addition to that, the divans, called `makat`, which are mostly in front of the windows in the rooms, attract attention.The decorative elements of the houses in our study were applied in a balanced way on the exterior and interior facades. On the facades, especially the entrance sections of the houses and the eaves over them are designed in an unusual way. In the interior, the decorations are more concentrated on the door wings, cupboards, coverings of ceiling, flowerpots and hoods. With all these features, Bolvadin houses show close similarities with the residential architecture of partly Central Anatolia and partly Inner Aegean, which preserves their cultural values depending on the climatic conditions of the geography they are located in. This study will reveal the historical importance of Bolvadin houses, which were introduced for the first time.