Türkiye'deki Parlamenter Hükümet Sistemi ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Karşılaştırılması

Abstract

Çalışmanın amacı, Türkiye'de uygulanan parlamenter hükümet sistemi ile cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin karşılaştırılmasıdır. Bu çalışmada hükümet sistemleri tarihsel süreç içerisinde ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu amaçla Türkiye'de tecrübe edilen her bir hükümet sistemi; temel hukuki dayanakları, uygulama mekanizmaları, avantajlı ve dezavantajlı yönleri, uygulama sırasında karşılaşılan zorluklar ve bunlara yönelik geliştirilen çözümlerle birlikte derinlemesine ele alınmıştır. İlk bölümde hükümet sistemleri teorik olarak ele alınmış, bunların dayandığı ilkeler ile kuvvetler ayrılığı ve hükümet sistemleri ilişkisi ortaya konulmuştur. Farklı hükümet sistemlerinin sınıflandırılması, temel ayırt edici özellikleri belirtilmiş, demokratik kültür ile hükümet sistemleri arasındaki ilişki ortaya konulmuştur. İkinci bölümde parlamenter sistem, başkanlık sistemi ve yarı başkanlık sistemleri; teorik arka planları, güçlü ve zayıf yönleri ve ülke örnekleriyle ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, kuruluşundan günümüze Türkiye'de tecrübe edilen tüm hükümet sistemleri detaylı bir şekilde irdelenmiş, her bir dönem kendi içinde, yasama ve yürütme erklerinin temel yetki ve görevleri ile aralarındaki ilişkileri, karşılaşılan zorluklar ve çözümleri değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde hükümet sistemlerinin karşılaştırılmasının yapılmasına yönelik; Türkiye'de uygulanan her bir hükümet sisteminde, uygulandıkları dönemler itibarıyla, yasama ve yürütme organları tablolar ve açıklamalar şeklinde birbirleriyle karşılaştırılmıştır. SWOT analiziyle bahse konu hükümet sistemlerinin olumlu ve olumsuz tarafları ile taşıdıkları fırsat ve risklerin daha net bir şekilde açıklığa kavuşturulmasına imkân sağlanmıştır. Böylelikle ülkemizin uluslararası standartlarda demokratik bir hukuk devletine dönüşümü doğrultusunda yaşadığı evrim sürecinin temel kilometre taşları, olumlu ve olumsuz dinamikleri ortaya konulmuştur. Çalışma; mevcut cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin, demokratikleşme doğrultusundaki evrensel hedefler, parlamenter sistemden ve kısa süreli de olsa mevcut uygulamadan elde edilen tecrübeler ışığında daha mükemmel hale getirilmesine yönelik bir takım ayrıntılı önerilerle tamamlanmıştır.

The aim of this study is to make a comparison of the parliamentary government system and the presidential government system implemented in Turkey. In this study, government systems are discussed in detail throughout the historical process. In line with this objective, each government system experienced in Turkey is discussed thoroughly on the basis of basic legal foundations, implementation mechanisms, strengths and weakness, challenges encountered during implementation and solutions developed for these. In the first part, government systems are discussed theoretically and the principles on which they are based on and the relationship between the separation of powers and government systems are revealed. Various government systems are classified, their basic distinctive characteristics are indicated and the relationship between democratic culture and government system is presented. In the second part, parliamentary system, presidential system and semi-presidential systems are explained in detail on the basis of theoretical backgrounds, strengths and weaknesses and country examples. In the third part, all government systems implemented in Turkey since its foundation are scrutinized and each period is evaluated in its entirety, in terms of basic authorities and tasks of executive and legislative powers and relationship between them and challenges encountered and their solutions. The fourth part includes the comparison of government systems. Legislative and executive bodies in each government system implemented in Turkey are compared as of the period of implementation using tables and explanations. Strengths, weakness, opportunities and risks of the aforementioned government systems are revealed more clearly by using SWOT analysis. Thus, basic milestones, strengths and weakness of the evolution process of experienced by our country in the transformation of democratic state of law at international standards are revealed. The study is completed with some detailed recommendations to make the current presidential government system more excellent in the light of universal objectives towards democratization and experiences gained from the parliamentary system and current implementation (albeit for a short period).