Medya metinlerinde yaşlıların temsil pratikleri: Yoksulluk-sosyal dışlanma-sosyal içerme bağlamında bir analiz

Abstract

Yaşamın yaş almayla birlikte ulaşılan son dönemine işaret eden yaşlılık, genellikle fiziksel, sosyal, ekonomik kayıpların yaşandığı, çeşitli hastalıklarla karşı karşıya kalınan bir dönemdir. Özellikle tıp ve teknoloji alanlarında yaşanan gelişmeler, doğurganlık oranının düşmesi, yaşam süresinin uzaması ve nüfus artışına bağlı olarak yaşlı nüfusun toplam nüfus içerisindeki oranı her geçen gün artmaktadır. Nüfus yaşlanması olarak adlandırılan bu durum, günümüzün en önemli demografik olaylarındandır. Bu yaşlanma süreci toplumun yaşlılık algısını, yaşlıya yüklenen anlamı, yaşlının toplum içerisindeki yeri, konumu ve statüsünü önemli oranda etkilemektedir. Modernleşmeyle birlikte yaşlı, toplumdaki otoritesini önemli oranda kaybetmiş; yalnızlaşma, yoksulluk ve dışlanma gibi çeşitli sorunlarla yüzleşmek durumunda kalmıştır. Öte yandan medya algıları yönlendirme, tutum ve davranışları etkileme potansiyeline sahiptir. Bu anlamda medyadaki yaşlı/yaşlılık temsilinin toplumun yaşlılara karşı algısını, tutum ve davranışlarını etkilediği kabul edilmektedir. Yapılan çalışmalar yaşlıların/yaşlılığın medyada temsilinin genellikle sorunlu ve olumsuz imajlar ve stereotipler üzerine temellendiğini göstermektedir. Bu çalışmada, 2000-2018 yılları arasında Cumhuriyet, Hürriyet, Sabah ve Yeni Şafak gazetelerinde yayınlanan yaşlı/yaşlılık haberleri incelenmiş, 977 yaşlı/yaşlılık haberi tespit edilmiştir. Yaşlıların/yaşlılığın medyada temsili yoksulluk, sosyal dışlanma ve sosyal içerme bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmada içerik analizi temelinde yapılan çözümlemeler yaşlıların/yaşlılığın medyada temsilinin olumsuz bir görüntüye sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Yaşlılar gazete haberlerinde yeteri kadar temsil edilmezken temsil edildiklerinde de çoğunlukla olumsuz sterotiplerle, kurbanlaştırılarak ya da sorun kaynağı olarak gösterilmektedirler. Yaşlılık dönemi medya metinlerinde ekonomik zorlukların yanı sıra fiziksel ve zihinsel sağlık sorunlarının yaşandığı bir dönem olarak çerçevelenmektedir. Yaşlılar olumsuz imajlara sahip, istismar ve ihmale uğrayan, fiziksel olarak çekiciliğini yitirmiş kişiler olarak temsil edilmekte ve bu görünüm yaşlıların ve yaşlılık döneminin ağırlıklı olarak yoksullukla ve sosyal dışlanmayla ilişkili olarak gazete haberlerinde yer aldığını göstermektedir. Anahtar Kavramlar: Yaşlı, Yaşlılık, Medyada Temsil, Yoksulluk, Sosyal Dışlanma, Sosyal içerme.

Old age, which refers to the last period of life reached with aging, generally indicates a period in which physical, social and economic losses are experienced and various diseases are encountered. The proportion of the elderly population in the total population is increasing day by day, especially due to the developments in medicine and technology, the decrease in the fertility rate, the prolongation of life span and the increase in population. This situation, which is called population aging, is one of the most important demographic events of today. This aging process significantly affects the society's perception of aging, the meaning attributed to the elderly, the place, position and status of the elderly in society. With modernization, the elderly have lost their authority in society to a great extent; had to face various problems such as loneliness, poverty and exclusion.On the other hand, media perceptions have the potential to influence attitudes and behaviors. In this sense, it is accepted that the representation of the elderly/old age in the media affects the perception, attitudes and behaviors of the society towards the elderly. Studies show that the representation of the elderly in the media is generally based on problematic and negative images and stereotypes.In this study, elderly/old age news published in Cumhuriyet, Hürriyet, Sabah and Yeni Şafak newspapers between 2000-2018 were examined, and 977 elderly/old age news were detected. The representation of the elderly/old age in the media was evaluated in the context of poverty, social exclusion and social inclusion. The analyzes made on the basis of content analysis in the study reveal that the representation of the elderly/old age in the media has a negative image. While the elderly are not adequately represented in the newspaper news, when they are represented, they are often shown as negative stereotypes, victimization or as a source of problems. Old age is framed as a period in which physical and mental health problems are experienced as well as economic difficulties in media texts. The elderly are represented as people who have negative images, who are abused and neglected, who have lost their physical attractiveness, and this appearance shows that the elderly and the old age are predominantly included in newspaper news in relation to poverty and social exclusion.Keywords: Elderly, Old Age, Media Representation, Poverty, Social Exclusion, Social Inclusion.