Şemsî-i Bağdadî ve Manzaru'l-Ebrâr Mesnevîsi (İnceleme-metin-tercüme)

Abstract

Bu çalışmada X/XVI. yüzyıl şairlerinden Şemsî-i Bağdâdî'nin Manzaru'l-Ebrâr adlı Farsça mesnevîsi incelenmiştir. Bu mesnevî Nizâmî-i Gencevî'nin Mahzenü'l-Esrâr'ına nazîre olarak yazılmıştır. Manzaru'l-Ebrâr 2257 beyitten müteşekkildir. Dînî, tasavvufî ve ahlakî konular ihtiva eden öğretici bir mesnevîdir. Bağdatlı bir şair olan Şemsî-i Bağdâdî bu eserde Kânûnî Sultan Süleyman'ın Bağdat'a girişinden ve şehre gösterdiği ihtimamdan övgüyle bahseder. Manzaru'l-Ebrâr'ın tashihli metni hazırlanırken İstanbul Köprülü Yazma Eserler Kütüphanesi'nin Hâfız Ahmed Paşa Koleksiyonu'nda nr. 294'te yer alan tek nüshasından istifade edilmiştir. Çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümü, Şemsî-i Bağdâdî'nin yaşadığı dönemin siyasî ve edebî durumunu, Şemsî-i Bağdâdî'nin muasırı olan şairleri ve Nizâmî-i Gencevî'nin Mahzenü'l-Esrâr'ına yazılmış nazîreleri içerirken; birinci bölüm Şemsî-i Bağdâdî'nin hayatı ve eserlerini ihtiva etmektedir. İkinci bölümde Manzaru'l-Ebrâr'ın incelenmesine yer verilmiş; üçüncü bölümde ise Manzaru'l-Ebrâr'ın Farsça metni ve Türkçeye tercümesi sunulmuştur. Çalışmanın sonunda eserden yararlanmak isteyen araştırmacılar için hazırlanan genel dizinin yanı sıra, eserde geçen ayetler, hadisler, Arapça ibareler, özel adlar, yer adları, şehir adları ve genel terimlerin geçtiği dizinler hazırlanarak eserde geçtiği beyit numaralarıyla birlikte sunulmuştur.

In this study, Persian mathnawi of Manzar al-Abrar of Shamsi who was one of the poets lived in 16th century is presented. This mathnawi was written as a poem modeling after Mahzan al-Asrar of Nizami-e Ganjavi. Manzar al-Abrar consists of 2257 couplets. It is an instructive book which contains religious, mystical and moral issues. In this work, Shamsi-e Baghdadi, who is also a poet from Baghdad, praises Sultan Süleyman's entrance to Baghdad and the respect he showed to the city. Whilst preparing the revised text of Manzar al-Abrar, we used the manuscript with the number 294 in the Hafız Ahmed Pasha collection of the Istanbul Köprülü Manuscript Library. This study consists on an introduction and three sections. While the introduction section includes the political and literary situation of the period in which Shamsi lived, the modeling poems written after Mahzan al-Asrar of Nezami-e Ganjavi and the poets who were the contemporaries of Shamsi-e Baghdadi; The first section includes the life and works of Shamsi-e Baghdadi. In the second section, while the examination of Manzar al-Abrar is given; In the third part, the Persian text of Manzar al-Abrar and its translation into Turkish are presented. At the end of the study, in addition to the general index prepared for researchers who want to use the work, the indexes containing the verses, hadiths, Arabic phrases, proper names, place names, city names and general terms are prepared and presented with the couplet numbers in Manzar al-Abrar.