Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicilerine ilişkin ekonometrik bir analiz: Türkiye örneği

Abstract

Doğrudan yabancı yatırımlar, 1980'li yıllardan itibaren küreselleşmenin hız kazanmasıyla birlikte ekonomilerde önemli bir iktisadi araç olarak ortaya çıkmıştır. Dünya genelinde doğrudan yabancı yatırım akımları, söz konusu dönemde hem ülkelere hem de yatırımcılara birtakım avantajlar sağladığı düşüncesiyle hızlı bir şekilde artmıştır. Böylelikle Türkiye de ekonomik büyüme sürecinde gerekli dış finansmanın sağlanmasında doğrudan yabancı yatırımı önemli bir sermaye kaynağı olarak görmüş ve desteklemiştir. Doğrudan yabancı yatırımın; ekonomilerde sermaye stoku, istihdam ve ulusal üretim düzeyinde olumlu etkiler yarattığına ilişkin görüşler hâkimken yatırımcısına ise ucuz iş gücü, hammadde, doğal kaynak ve yeni pazarlarda faaliyet gösterme gibi imkânlar sağladığı düşünülmektedir. Bu doğrultuda doğrudan yabancı yatırım ve onun belirleyicileri sıklıkla akademik çalışmalara konu olmuştur. Bu çalışmada, doğrudan yabancı yatırıma küresel ekonomide atfedilen önemden hareketle; dışa açıklık, kamu harcamaları, döviz kuru ve jeopolitik riskin 2006:Q1-2020:Q3 döneminde Türkiye'de doğrudan yabancı yatırım girişlerini nasıl etkilediğine ilişkin ampirik bir analiz gerçekleştirilmiştir. Analiz yöntemi olarak gecikmesi dağıtılmış otoregresif modelden (ARDL) yararlanılmıştır. Jeopolitik risklerin ve kamu harcamalarının Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisinin zaman serisi analiziyle incelenmiş olması çalışmanın özgün katkısını oluşturmaktadır. Uygulama kısmında elde edilen sonuçlara göre; Türkiye'de kamu harcamaları ve jeopolitik risk faktörü doğrudan yabancı yatırımları uzun dönemde negatif yönde etkilemektedir.

Foreign direct investments have emerged as an important economic tool in economies with the acceleration of globalization since the 1980s. In the 1980s foreign direct investment flows have increased rapidly, with the thought that they provide some advantages to both countries and investors. In this way, Turkey too have considered and supported foreign direct investments as an important source of capital to provide the necessary external financing in the course of economic growth. While there are prevailing opinions that foreign direct investments creates positive effects such as capital stock, employment and national production level in economies, it is thought that foreign direct investment provides opportunities for its investors such as cheap labor force, raw materials, natural resources and operating in new markets. Accordingly, foreign direct investment and its determinants have often been the subject of academic studies. Considering the importance attributed to foreign direct investment, this study investigate of how the openness, public expenditure, foreign exchange rate and geopolitical risk effect foreign direct investments flows to Turkey during 2006:Q1-2020:Q3. In this study, autoregressive distributed lag (ARDL) model was used as the analysis method. The fact that the impact of geopolitical risks and public expenditures on foreign direct investments in Turkey has been analyzed with time series analysis constitutes the original contribution of the study. According to the findings of the analysis, public expenditures and the geopolitic risk negatively affect the level of foreign direct investments in the long run.