Börklüce, Torlak, Bedreddin: Eşzamanlı ve eşgüdümlü bir isyan mı yoksa artzamanlı üç ayrı olay mı

Abstract

Ankara Savaşı sonrasında yaşanan kaosta, şehzadeler arasında iç savaşın yaşandığıOsmanlı coğrafyasında Aydınili'nde Börklüce Mustafa, Saruhanili'nde Torlak Kemal veRumeli'de Şeyh Bedreddin önderliğinde yaşanan üç ayrı olay, hem Osmanlı tarihyazınında hem de buna dayalı olarak yazılan diğer tarih eserlerinde çok farklı şekillerdeele alınmıştır. Bazı Osmanlı tarihçileri bu üç olayı Şeyh Bedreddin'in önderliğinde vekoordinasyonunda aynı anda meydana gelen tek isyan olarak yansıtırken, diğer yazarlarbunları artzamanlı olarak meydana gelen üç ayrı olay olarak yansıtmaktadır. Olaylarınçağdaşı ya da yakın dönem kaynakları dikkatle incelendiğinde, birbirinden bağımsızgelişen, liderleri, toplumsal temelleri ve amaçları birbirinden farklı üç ayrı olaydan sözetmek de mümkün görünmektedir. Kaynakların çelişkili ifadeleri elbette başlı başına birsorgulama konusudur, ancak daha da önemlisi, yukarıda da belirtildiği gibi, üç olayı ŞeyhBedreddin önderliğinde eş zamanlı ve koordineli bir olay olarak yansıtan bazı kaynaklardaha sonraki tarihçilerin yaklaşımlarını da belirlemiş, söz konusu anlayış veya tespitsorgulanmayarak Cumhuriyetin ilk yıllarında da devam etmiştir. Bu tutum, tarihi olaylarıkurgusal mitlere, liderlerini de mitik figürlere dönüştürme potansiyeline sahiptir. Buçalışmada, kaynaklar titizlikle incelenecek, olaylar ve kahramanları masal unsurlarındanarındırılarak, tarihte ne olduysa o ortaya konulmaya çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler: Börklüce Mustafa, Torlak Kemal, Şeyh Bedreddin

In the chaos that after the Ankara War, three separate events that happened under theleadership of Borkluje Mustafa in Aydınili, Torlak Kemal in Saruhanili, and SheikhBadraddin in Rumeli, in the Ottoman geography where civil war was taking placebetween the princes, both in the Ottoman historical literature and in other historical worksthat written based on it, it has been dealt with in very different ways. While some Ottomanhistoriographers reflect these three events as the only rebellion that happenedsimultaneously and under the leadership and coordination of Sheikh Badraddin, otherwriters reflect them as three separate events that happened diachronically. When thecontemporary or recent sources of the events are carefully examined, the impressionarises that it is possible too to talk about three separate events that developedindependently from each other and whose leaders and their social bases and aims weredifferent from each other. The contradictory statements of the sources are a matter ofquestioning in itself, of course, but more importantly, as stated above, some sourcesreflecting the three events as a simultaneous and coordinated event under the leadershipof Sheikh Badraddin also determined the approaches of later historians, and the saidunderstanding or detection was not questioned and continued in the early years of theRepublic. This attitude has the potential to transform historical events into fictional mythsand their leaders into mythical figures. In this study, the sources will be meticulouslyexamined, and the events and their heroes will be purified from fairy-tale elements, andwhatever has happened in history will be tried to be revealed.Key Words: Borkluje Mustafa, Torlak Kemal, Sheikh Badraddin