2017 Anayasa değişiklikleri sonrası TBMM'nin yürütmeyi denetim araçları

Abstract

Uzun tarihsel tecrübelere dayalı olarak gelişen siyasi iktidarın sınırlanması düşüncesi bugün liberal demokratik düzenin vazgeçilmez bir ilkesi haline gelmiştir. Sınırlı iktidar arayışına cevap verebilmek için anayasa yargısı ve idari yargı marifetiyle yasama ve yürütme organlarının gerçekleştirdiği işlem ve eylemler yargısal denetime tabi tutulmuştur. Diğer taraftan 20. yüzyıldan itibaren siyasal sistemdeki ağırlığı giderek artan yürütme organının denetimi sadece yargısal denetimle sınırlı tutulmamış yüksek temsil gücüne sahip bir kuruluş olarak parlamentolar da hükümetlerin demokratik siyasal denetimi konusunda önemli işlevler üstlenmişlerdir. Yasama organlarının yaptığı denetim parlamentoların toplumsal muhalefetin temsilcilerine ev sahipliği yapması nedeniyle çoğulcu demokratik düzenin gelişimine de katkı sağlamaktadır.Meclis, yürütme organını hem genel anlamda kanun yapma tekeli, hükümet bütçesini üzerindeki kontrol yetkisi ve ihtisas komisyonları aracılığıyla hem de daha özelde sahip olduğu klasik denetim araçları olan soru, genel görüşme, meclis araştırması ve soruşturması yoluyla denetleyebilmektedir. Böylece yasama erki hem hükümeti doğrudan denetleyerek hem de denetim faaliyeti sırasında oluşturduğu alternatif bilgi kaynaklarıyla kamuoyu oluşumunu katkı sunarak siyasi iktidarın hesepverirliğini ve şeffaflığını sağlamaktadır. Böylece kadim bir ihtiyaç olan siyasi iktidarın sınırlanarak keyfi davranışlarının önlenmesi amacına da hizmet etmektedir. Bu tez böylesi önemli bir fonksiyonu karşılama iddiasına sahip TBMM'nin denetim mekanizmalarını 2017 Anayasa değişikliği sonrası oluşan yeni hukuki düzlem ve yeni hükümet sistemi çerçevesinde incelemektedir. Çalışma neticesinde TBMM'nin denetim araçlarının etkinliğine ilişkin sorunlar sebepleriyle ortaya konulmuş ve çözüm önerileri getirilerek Meclisin denetim kapasitesinin geliştirilmesine katkı sunulması amaçlanmıştır.

The thought of limiting the political power that has developed based on long historical experiences has become an indispensable principle of the liberal democratic order today. In order to respond to the search for limited power, the acts and actions carried out by the legislative and executive organs through the constitutional justice and administrative jurisdiction were subjected to judicial review. On the other hand, since the 20th century, the control of the executive body, which has been increasingly dominant in the political system, was not limited to judicial control, but parliaments, as a collective representative institution, also assumed important functions in the democratic political control of governments. The control of the legislative bodies also contributes to the development of a pluralistic democratic order, as parliaments host representatives of the opposition. The parliament can audit the executive body both through the monopoly of legislative making in general, the power of control over the government budget and the specialized commissions, and more specifically through the questions, general debate, parliamentary inquiry and investigation, which are the classical control tools it has. Thus, the legislative power ensures the accountability and transparency of the political power by both directly supervising the government and contributing to the formation of public opinion with the alternative sources of information it creates during the audit process. Thus, it also serves the purposes of limiting political power and preventing arbitrary behavior.This thesis examines the control mechanisms of the The Grand National Assembly of Turkey, which claims to meet such an important function, within the framework of the new legal platform and new government system that emerged after the 2017 Constitutional amendment. As a result of the study, the problems related to the efficiency of the audit tools of the GNAT were put forward due to their reasons and it was aimed to contribute to the development of the audit capacity of the Parliament by proposing solutions.