Bursa Kapalıçarşı ve Hanlar bölgesi folkloru

Abstract

Araştırmanın başlangıcında, Bursa Kapalıçarşı'sı ve Hanlar bölgesi ile ilgili gerekliliteratür araştırması gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Bursa Kapalıçarşı ve HanlarBölgesi'nin, sosyo kültürel hayata ilişkin inanışlara, geleneklere, ritüellere, yaşayışlara,değerlere ne derece yansıdığı, geleneksel el sanatlarına, tarih ve kültür belleğinekatkılarının ne şekilde olduğu tespit edilmiştir.Bursa'da günümüzde var olan ve yaşayan kültürel mekânlar olarak değerlendirdiğimizKapalıçarşı ve Hanlardan yola çıkılarak hazırlanan çalışmada, öncelikle çarşı vehanların, dönemsel olarak içerisinde yaşamış insanların, gelenekleri ve kültüreldeğerleri kültür değişmeleri kapsamında değerlendirilmiştir. Aynı zamanda, Yaşayanİnsan Hazinesi olarak değerlendirilen meslek icracılarının kuşaklararası aktarımları,kültürel bellek ve kültür miras kavramları çerçevesinde ele alınmıştır. Böylece, kültüreldeğerlerin geçmişten günümüze değişimi, alış veriş ve eğlence kültürü, yeme içmealışkanlığı, sözlü kültür aktarımı ve günümüzde hala varlığını koruyan gelenekleri,folklor disiplininin gerektirdiği yöntem ve teknikler ile ortaya çıkarmak ve çözümlemekamaçlanmıştır.Çarşı ve hanlar bölgesinde gelişen ve değişen sosyal hayatla birlikte şehirlerin dekentleşme olgusu içerisinde nasıl geliştiği, zaman içerisinde geçirdiği tüm evrelerdikkate alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın amacı, kapsamı, önemi ileyöntem ve tekniklerinin ele alındığı giriş bölümünün akabinde kültür, kültürel mekân,Çarşı, Han gibi kavramlar açıklanmıştır. Kültür değişimi, kültür etkileşimi ve kentbelleğini oluşturan dinamiklerle kent markası üzerinde durulmuştur. İlgili çalışmalaretraflıca ele alınmıştır. Bu tezin ikinci bölümünde Bursa Hanlar Bölgesi'nin Yaşayan Kültürel Mekânları üzerinde detaylı bir tasnif çalışması gerçekleştirilmiştir. Hanlar Bölgesi'nin çarşı kültürü ve kültürel mekânlarının günümüzdeki durumları açıklanmıştır.Üçüncü Bölümde Bursa Hanlar Bölgesi ve Çarşılarının Yaşayan İnsan Hazineleri UNESCO bağlamında çözümlenerek bölge, insan-mekân, mekân-kültür perspektifiyle incelenmiştir. Burada, tezin merkezini oluşturan Bursa Hanlar Bölgesi'nin Yaşayan İnsan Hazineleri olarak değerlendirilen meslek icracıları ile gerçekleştirilen görüşmeler de yer almaktadır. Dördüncü bölümde Bursa Hanlar Bölgesi'nin yaşayan kültür unsurları gelenekler, geleneksel ürün ve uygulamalar, etkinlikler, kutlama, tören, festivaller ve inançlar bağlamında değerlendirilmiştir. Bu araştırmanın son bölümünde ise; Hanlar Bölgesi'nin işlevleri detaylandırılarak açıklanmıştır.Özetle, halkbiliminin yöntem ve araştırma tekniklerinden faydalanarak, Bursa Kapalıçarşı ve Hanlar bölgesi yaşayan insan Hazineleri, meslek icracılarının aktarımları ve kültür değişmeleri bağlamında mekân-kültür, insan-kültür ve kültürel miras kavramlarıyla çözümlenmiştir. Bu doğrultuda Yaşayan kültür, değişen çarşı kültürü ve mekânları ile gelenek temsilcilerinin günümüzdeki icra durumları saha araştırması neticesinde ortaya konmuştur.Anahtar Kelimeler: Bursa, Han, Kapalıçarşı, Kent, Kültür, Kültür Değişmeleri Yaşayan İnsan Hazineleri

At the beginning of the research, necessary literature research was carried out on BursaGrand Bazaar and Khans region. Later, it was determined to what extent the BursaGrand Bazaar and Khans Area reflected on beliefs, traditions, rituals, life and valuesrelated to socio-cultural life, and how they contributed to traditional related to sociocultural life, and how they contributed to traditional handicrafts, historical and culturalmemory.In the study, which was prepared on the basis of the Grand Bazaar and inns that weconsider as cultural places that exist and live in Bursa today, first of all, the traditionsand cultural values of the bazaars and inns, the people who lived in them periodically,were evaluated within the scope of cultural changes. At the same time, intergenerationaltransfers of professional performers considered as Living Human Treasure are handledwithin the framework of cultural memory and cultural heritage concepts. Thus, it isaimed to reveal and analyze the change of cultural values from the past to the present,shopping and entertainment culture, eating and drinking habits, oral culture transfer andtraditions that still exist today, with the methods and techniques required by thediscipline of folklore.Along with the developing and changing social life in the bazaar and inns area, it hasbeen tried to evaluate how cities have developed within the phenomenon ofurbanization, taking into account all the stages they have gone through in time.Concepts such as „culture‟, „cultural space‟, „bazaar‟, and „khan‟ are explained after theIntroduction section, in which the purpose, scope, importance, methods and techniquesof the research are discussed. The urban brand is emphasized with cultural exchange,cultural interaction and dynamics that make up the urban memory. Relevant studieshave been covered extensively. In the second part of this thesis, a detailed classification study has been carried out on the Living Cultural Spaces of Bursa Khans Area. Thepresent conditions of the bazaar culture and cultural spaces of the Khans Area areexplained.In the third chapter, the Living Human Treasures of Bursa Inns Region and Bazaars areanalyzed in the context of UNESCO and the region has been examined from theperspective of people-space, space-culture. Here, there are also interviews conductedwith the professionals who are considered to be the Living Human Treasures of theBursa Khans Area, which is the center of the thesis. In the fourth chapter, the livingcultural elements of Bursa Khans Area are evaluated in the context of traditions,traditional products and practices, events, celebrations, ceremonies, festivals and beliefs.In the last part of this research the functions of the Khans Area have been explained indetail.In summary, using the methods and research techniques of folklore, the HumanTreasures living in the Bursa Grand Bazaar and Khans region have been analyzed withthe concepts of space-culture, human-culture and cultural heritage in the context of thetransfer of professional performers and cultural changes. In this direction, the LivingCulture, the changing market culture and venues, and the current performance of therepresentatives of the tradition have been revealed as a result of the field research.Keywords: Bursa, Khans, Grand Bazaar, City, Culture, Human Treasures Living Cultural Changes