Ölüme bağlı kayıp yaşantısı olan kişilerde travma sonrası büyümeyi yordayan değişkenlerin incelenmesi: Temel inançlar, ruminasyonlar ve öz-şefkat

Abstract

Bu çalışmanın amacı ölüme bağlı kayıp yaşantısı olan yetişkinlerde temel inançların sarsılması ile travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide istemli ruminasyonların aracı rolünü ve bu modelde temel inançların sarsılması ile istemli ruminasyonlar arasındaki ilişkide öz-şefkatin düzenleyici rolünü incelemektir. Bununla birlikte demografik bilgi formunda yer alan yas koşulları ile karmaşık yas ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılması da hedeflenmiştir. Çalışmanın örneklemini Türkiye'de yaşayan ve ölüme bağlı kayıp yaşantısı olan 18 yaş üzeri 475 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcılara araştırmanın amacı doğrultusunda, Demografik Bilgi Formu, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği, Temel İnançlar Envanteri, Olay İlişkili Ruminasyonlar Envanteri, Öz-Anlayış Ölçeği ve Karmaşık Yas Envanteri (Revize Edilmiş Form) uygulanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde IBM SPSS 18.0 programı kullanılmış ve Hayes'in (2018) PROCESS eklentisinden yararlanılmıştır. Elde edilen verileri değerlendirmek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi, Tek Yönlü Çok Değişkenli Varyans (MANOVA) Analizi, Basit Aracı Değişken Analizi, Düzenlenen Aracı Değişken Analizi ve Bağımsız Gruplar için T Testi gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, temel inançların sarsılması ve travma sonrası büyüme arasındaki ilişkide istemli ruminasyonların aracılık rolü olduğu ve bu modelde temel inançların sarsılması ile istemli ruminasyonlar arasındaki ilişkide öz-şefkatin düzenleyici rolü olduğu görülmüştür. Araştırma sorusu olarak belirlenen travma sonrası büyüme ile karmaşık yas arasında düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişkinin olduğu bulunmuştur. Travma sonrası büyüme ve karmaşık yasın birtakım demografik ve kayıp yaşantısına ilişkin özellikler ile ilişkisi olduğu görülmüştür. Son olarak çalışmada travmatik kayıp deneyimleyen yetişkinler için alt örneklem oluşturulmuş ve bazı analizler tekrarlanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular alanyazın ışığında tartışılmış, klinik doğurguları ve araştırmanın sınırlılıkları değerlendirilmiş ve gelecekte yapılacak araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

The aim of this study was to investigate the mediating role of deliberate rumination between core belief disruption and posttraumatic growth in adults with death-related loss and the moderator role of self-compassion in the relationship between core belief disruption and deliberate rumination. In addition, the relationships among grief conditions from demographic information form and complicated grief and posttraumatic growth were researched. The sample of the study consisted of 475 participants over the age of 18 who live in Turkey and have a death-related loss. Demographic Information Form, Post Traumatic Growth Inventory, Core Beliefs Inventory, Event-Related Rumination Inventory, Self-Compassion Scale and Inventory of Complicated Grief-Revised were administered to the participants. IBM SPSS 18.0 program and PROCESS extension of Hayes (2018) were used. Pearson's Product-Moment Correlation, One Way Multifactor Variance (MANOVA), Basic Mediator Analysis, Moderated Mediation Analysis and Independent Samples T Test were carried out to evaluate the data obtained. As a result of the mediating variable analysis, it was found that deliberate rumination, played mediating role in the relationship between core belief disruption and post-traumatic growth. As a result of moderated mediation analysis, it was determined that self-compassion has a moderated mediation role of the indirect effect between the core beliefs disruption and posttraumatic growth and deliberate rumination. Also, it was found that there was a low level of positive and significant relationship between posttraumatic growth and complicated grief.Posttraumatic growth and complicated grief have been found to be associated with some demographic and loss experience characteristics. Finally, a subsample was created for adults with potential for traumatic loss in the study and some analyzes were repeated. The findings of the study were discussed within the current literature, the clinical implications and limitations of the study were evaluated, and recommendations for future research were presented.