1960-1980 döneminin izleri: zamansallık, kuşak ve bellek

Abstract

Altmışlı ve yetmişli yılların kolektif belleğine odaklanan bu tezde, dönemin toplumsal deneyiminin bugün nasıl hatırlandığı ve anlamlandırıldığı meselesi temel izlektir. İki darbe arasına sıkışan, ortası bir muhtırayla —veya yumuşak bir darbeyle— işaretlenen, önemli tarihsel olaylara, yurttaşı önceleyen bir anayasaya, kendine özgü kültürel pratiklere, toplumsal hareketlere ve düşünüş-eyleyiş tarzlarına sahip bu dönem Türkiye tarihi içerisinde ayırt edici bir deneyim anına karşılık geliyor. Bu durumla ilişkili olarak bireysel belleklerde ortak bir etki yaratan bu dönemin özgün bir kuşak deneyimi ve belleği yarattığını öne sürüyorum. Türkiye tarihinde özel bir parantezle anılan altmışlı-yetmişli yıllar, öncesine ve sonrasına oranla siyasi belirlenimin çok yoğun seyrettiği bir dönem olmasıyla öne çıkıyor. Ayrıca aynı anda özgürlükçü ve çatışmacı ortama ev sahipliği yapan bu dönem dikkat çekici tarihsel olayların damga vurduğu bir aralık olarak bireysel ve kolektif momentlerin kesişim alanında kayda değer bir etki yaratmasıyla dikkat çekiyor. Bu doğrultuda dönemi deneyimlemiş kişilerin anlatıları üzerinden geçmişin şimdiki zamanda bellek olarak nasıl tezahür ettiğini anlamaya çalışıyorum. Her kuşak, içinde yaşadığı zamanı biricik görme eğiliminde olsa da, altmışlı ve yetmişli yıllarda cereyan eden önemli tarihsel olayların yön verdiği yaşamların daha keskin bir deneyim çerçevesi içerisine yerleştiğini öne sürüyorum.

In this thesis, focusing on the collective memory of the sixties and seventies, the principle theme is how the social experience of the period is remembered and interpreted today. This period represents a distinctive moment of experience in Turkish history for being stuck between two coup d'états, marked in the middle by a military memorandum — or a soft coup —, having significant historical events, a constitution prioritizing citizens, distinctive cultural practices, social movements, and ways of thinking and acting. Accordingly, I argue that this period, which had a shared effect on individual memories, created a unique generation experience and memory. The sixties and seventies, mentioned with a special bracket in Turkish history, stand out as a period when the political determination was very intense compared to its before and after. In addition, this period, which hosts a libertarian and conflicting environment simultaneously, draws attention due to its remarkable impact on the intersection of individual and collective moments as a time marked by significant historical events. In this regard, I try to understand how the past manifests itself as memory in the present through the narratives of people who have experienced the period. Although each generation tends to see the time in which they live unique, I argue that the lives, guided by significant historical events in the sixties and seventies, settled within a sharper frame of experience.