Halk ekonomisi ve geleneksel mutfak kültürü bağlamında kaz

Abstract

Halk ekonomisi, halkın; kendine has geçim kaynaklarını yaratmak ve bu noktadakigereksinimlerini gidermek maksadıyla meydana getirdiği geleneksel ögeleri içine alan birhalkbilimi dalıdır. Bu kapsamda, halk; kendine göre belirlediği birtakım kurallardan hareketle,üretim etkinliklerini ve tüketim faaliyetlerini yönetebilmektedir. Bahse konu durumun birdevamı olarak, halk; bir yandan kendi geleneksel kültür değerlerinden faydalanabilmekte, diğeryandan da dış kültürlerin klasik tavırlarından etkilenebilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, halkkültürünün en temel ögelerinden biri halini alan halk ekonomisi; kültürel yapının aslîbelirleyicilerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Geleneksel mutfak kültürü ise halkın; yeme-içmedavranışlarını, beslenme alışkanlıklarını, mutfak uygulamalarını ve bunlara dair inanışlarını esasalan bir halkbilimi dalıdır. Bir başka ifadeyle, geleneksel mutfak kültürü, halkın; ürettiğiyiyecek ve içecek mahsullerinin hazırlanmalarında, saklanmalarında, korunmalarında,sunulmalarında ve tüketilmelerinde tuttuğu yolları, yöntemleri, usulleri, teknikleri ve buçerçevede kullandığı araçları, gereçleri, aletleri ve edevatları derleyip değerlendirmeyihedefleyen bir sistemi temel almaktadır. Dolayısıyla geleneksel mutfak kültürünün kapsamına,halkın; geleneksel metotlarla edinerek, geçmişten bugüne kadar ilerletmek suretiyle uyguladığı;ülkelere, bölgelere ve yörelere göre farklılıklar sergileyen mutfak anlayışları yer almaktadır. Buçalışmada, geçmişten bugüne kadar süregelen önemli bir kültürel miras unsuru olmasımünasebetiyle, kaz yetiştiriciliğinin; halk ekonomisi ve geleneksel mutfak kültürü bağlamında,çok çeşitli cepheleri göz önüne alınmak suretiyle tetkik ve analiz edilmesi hedeflenmiştir.Bahsedilen çerçevede, kaz, halk nezdindeki geleneksel ekonomi kültürü ve geleneksel mutfakkültürü doğrultularında gerçekleştirilen; bakılma, beslenme, yetiştirilme, üretilme, tüketilme,pazarlanma, kesilme, hazırlanma, kurutulma, dondurulma, saklanma, korunma, sunulma vebenzeri prensipler kapsamında ele alınmıştır. İlgili hususlardan hareketle, kaz kültürü;halkbiliminin tarihsel ve işlevsel verileri ışığında, halkta karşılık bulan ekonomik etkinlikleri vemutfak faaliyetleri doğrultusundaki değişim ve dönüşüm süreçlerine istinaden incelenerek; TürkHalkbilimi alanına kazandırılmaya çalışılmıştır.Anahtar KelimelerHalk Ekonomisi, Geleneksel Mutfak Kültürü, Kaz, Kazcılık, Kaz Yetiştiriciliği, Kaz Besiciliği,Kaz Kültürü.

Folk economy is a branch of folklore that includes traditional elements that were created by thepeople in order to create their own livelihoods and meet their needs. In this regard, people canmanage production and consumption activities based on a set of rules determined bythemselves. As continuation of the said situation, the people can benefit from their traditionalcultural values on the one hand and benefit from the classical attitudes of other cultures on theother hand. When considered from this point of view, folk economy, which has become one ofthe most basic elements of folk culture, stands out as one of the main determinants of culturalstructure. Traditional culinary culture, on the other hand, is a branch of folklore that is based onthe eating and drinking behaviors, eating habits, culinary practices and beliefs of the peopleregarding these. To put it another way, traditional culinary culture is based on a system that aimsto compile and evaluate the ways, methods, procedures and techniques used in the preparation,storage, preservation, presentation and consumption of food and beverage products produced bythe people, and the tools, instruments, means and equipment used within this framework.Therefore, within the scope of the traditional culinary culture, there are culinary understandingsthat differ according to countries, regions and territories, which the people have acquired withtraditional methods and applied by advancing them from the past to the present. The aim of thisstudy is to examine and analyze goose breeding in the context of folk economy and traditionalculinary culture, considering its various aspects, as it is an important cultural heritage elementfrom the past to the present. In the framework mentioned, goose was discussed within the scopeof the principles of care, nutrition, breeding, production, consumption, marketing, slaughtering,preparation, drying, freezing, storing, preserving, presenting and similar principles, which arecarried out in line with the traditional economy cultures and traditional culinary cultures of thepeople. Based on the relevant subjects, goose culture was studied in the light of the historicaland functional data of folklore, its economic activities regarding the people and the processes ofchange and transformation in the direction of culinary activities, and it was tried to be broughtinto the field of Turkish Folklore.KeywordsFolk Economy, Traditional Kitchen Culture, Goose, Goose Raising, Goose Breeding, GooseFattening, Goose Culture.