Gâvur dağı (Amanoslar) yöresinde hikâyeli türküler: Osmaniye ve ilçeleri

Abstract

Toplumları ayakta tutan, geleceğe taşıyan en önemli unsur kültürdür. Toplumların yarattığı bukültür unsurlarından biri halk türküleridir. Dünyada yaşayan her toplum gibi Türklerin de kendinehas, zengin bir kültürü bulunmaktadır. Bu kültür unsurlarından biri ise halk türküleridir. Anadolu'datürkü ve hikâye geleneğinin en canlı olduğu yerlerden biri yıllarca göçerevli bir yaşam sürmüşolan Osmaniye'dir. Bu çalışmada, yörenin tespit edebildiğimiz geleneksel hikâyeli türküleri vebestesi kendine ait olan icracıların türküleri derlenerek kayıt altına alınmış; kayıt altına alınan buhikâyeli türküler halkbilimi kuramlarından bağlam ve metin merkezli kuramlar başta olmak üzeretarih, sosyal psikoloji, dinler tarihi, müzikoloji, etnomüzikoloji gibi farklı disiplinlerin verilerindenfaydalanılarak disiplinler arası bir yaklaşımla bütüncül olarak ele alıp incelenmiştir.Tezin birinci bölümünde çalışmanın amacı ve öneminden, alanı ve sınırlıklarından, başvurulanyöntem ve tekniklerden bahsedildikten sonra türkülerin yaratıldığı, icra edildiği kültürel yapınındaha iyi anlaşılması için çalışma sahamız Osmaniye'nin tarihi, sosyo-kültürel özellikleri hakkındaayrıntılı bilgi verilmiştir. Aynı bölümün sonunda ise Türkiye'de ve yörede hikâyeli türküler üzerineyapılmış belli başlı çalışmalardan bahsedilmiştir. Tezin ikinci bölümünde kültürün tanımı,türkülerin Türk toplumundaki yeri ve önemi, türkü derleme çalışmaları, türkü, bozlak, hikâyeli türküve hikâyeli türkü-balat ilişkisi hakkında bilgiler verilmiştir.Türkülerin yaratılmasında, aktarılmasında, yaygınlaşmasında âşıkların önemli bir rolübulunmaktadır. Çalışma sahamızda ise bu âşıkların başında Karacaoğlan ve Dadaloğlugelmektedir. Tezin üçüncü bölümünde bu gerçekten hareketle Osmaniye'deki âşıklık geleneği,Karacaoğlan ve Dadaloğlu Geleneği hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Aynı bölümün devamındaise hikâyeli türkülerin icra ortamlarına değinilmiştir. Tezin dördüncü bölümünde derlenen hikâyelitürkülerin varyantlaşması, yapısal, tematik, ezgisel, işlevsel, dil anlatım hususiyetleriaçıklanmıştır. Beşinci bölümde derlenen hikâyeli türkülerdeki mitolojik unsurlar tespit edilmeyeçalışılmıştır. Altıncı bölümde derlenen hikâyeli türküler `icracı, dinleyici, bağlam` ana başlıklarıaltında Performans Teori doğrultusunda yorumlanmıştır. Sonuç bölümünde Osmaniye'dekihikâyeli türküler hakkında ulaştığımız sonuçlara; Metinler kısmında ise 450 hikâyeli türkü metnineyer verilmiştir.Anahtar KelimelerGâvur Dağı, Çukurova, Hikâyeli türkü, Bozlak, Türkü

The most important factor that sustain societies and bring them to the future is culture. One of theelements of culture created by societies is folk songs. Like every other society in the world, Turkishpeople have a unique and rich culture. One of these cultural elements is folk songs. One of theregions in Anatolia where the tradition of folk songs and stories is most alive is Osmaniye, wherepeople lived a nomadic life for a long time. In this study, the region's traditional narrative folksongs and the songs of the performers who composed their own songs that we can detect wascompiled and recorded with the methods and techniques of folklore compilation; Those recordednarrative folk songs were examined with a holistic and interdisciplinary approach mainly throughcontextual and text-centered folklore theories while taking advantage of the data of differentdisciplines such as history, social psychology, history of religions, musicology, andethnomusicology.In the first chapter of the thesis, after the purpose and importance, scope and limitations, methodsand techniques of the study was mentioned, the historical and socio-cultural characteristics ofOsmaniye, our region of study, are described in order to provide a better understanding of thecultural structure in which these folk songs are created and performed. At the end of the samechapter of the study, main studies on narrative folk songs in the region and in Turkey arementioned. In the second chapter of the study, the definition of culture, the importance and placeof folk songs in Turkish society, compilations of folk songs, folk songs, bozlaks, narrative folksongs and the relationships between narrative folk songs-ballads are discussed.Minstrels have a crucial role in the creation, conveying, and dissemination of folk songs.Karacaoğlan and Dadaloğlu are the most important minstrels in our region of study. In the light ofthis information, In the third chapter of the study, detailed information about the minstrels traditionin Osmaniye, the tradition of Karacaoğlan and Dadaloğlu are given. Later in the same chapter,the performance places of narrative folk songs are mentioned. In the fourth chapter of the study,the diversification, structural, thematic, melodic, functional and language expressioncharacteristics of the compiled narrative folk songs are explained. In the fifth chapter, themythological elements in the compiled narrative folk songs are examined. The compiled narrativefolk songs are interpreted in the context Performance Theory under the main themes of`performer, listener, and context` in the sixth chapter of the study. In the conclusion chapter, theresults we reached about the narrative folk songs in Osmaniye are presented, and the text of 450narrative stories are given in the text section.KeywordsGâvur Mountain, Çukurova, Narrative Folk Song, Bozlak, Folk song.