Türk Anayasa Hukukunda sosyal güvenlik hakkı ve uygulamaları

Abstract

İnsanlığın başlangıcından itibaren bireyin ihtiyaç duyduğu korunma ve güvenlik duygusunun bir sonucu olarak ortaya çıkan sosyal güvenlik kavramı, 18. ve 19. Yüzyıllarda sanayileşmenin de etkisiyle hak formuna kavuşmuş, önce ulusal anayasalarda ardından uluslararası sözleşmelerde sosyal bir hak olarak yerini almıştır. Toplumsal ve bireysel ihtiyaçlara cevap verebildiği ölçüde işlevselliğini koruyan sosyal güvenlik hakkı, ortaya çıktığı günden itibaren içeriğini genişletmeye devam etmektedir. Devlete pozitif edim yükümlülüğü yükleyen haklardan olması onu hem ulusal hem de uluslararası düzeyde talep edilebilirlik, gerçekleştirilebilirlik ve yargılanabilirlik anlamında farklı bir noktada konumlandırmaktadır.Türkiye'de sosyal güvenlik hakkının anayasal bir hak olarak tanımlanmasıyla ve özellikle Anayasa Mahkemesi'nin de kuruluşuyla birlikte başlayan süreçte sosyal haklar içerisinde en çok yargılama konusu yapılan hakkın sosyal güvenlik hakkı olması dikkate değerdir. Bu durum, sosyal güvenlik hakkının birçok boyutuyla değerlendirilebildiği içtihat çeşitliliğini de beraberinde getirmiştir.Çalışmanın amacı sosyal güvenlik hakkının geçmişten günümüze geldiği noktayı Yüksek Mahkeme'nin içtihatları da değerlendirilmek suretiyle ortaya koymak ve Yüksek Mahkeme'nin sosyal güvenlik hakkına bakış açısına genel bir çerçeve çizmektir.

Since the beginning of humanity, the concept of social security has emerged because of the conservation and safety of individual needs, which became the social right form in the aftermath of industrialization in the 18th and 19th centuries. The right to social security, which protects its functionality to the extent in which it can respond to social and individual needs, continues to expand its content to this day. The fact that it is one of the rights that imposes a positive obligation on the state stance has a distinct position in terms of its claim capability, realizability, and judgment at the national and international levels.It is noteworthy that in the process that started with the definition of the rights to social security as a constitutional right in Turkey, after the establishment of the Constitutional Court, the right to social security became a fundamental right that is the most subject of adjudicature among social rights. This has brought the diversity of law cases where the right to social security rights can be evaluated within many dimensions.This research aims to shed light on the historical context of social security rights that needs to be scrutinized while evaluating the Supreme Court cases and analyzing the Supreme Court's perspective on the social security rights framework.