68 hareketi ve Türkiye'de müzikal değişim: 1961 - 1980 yılları arasında popüler müzik

Abstract

Bu tez, Türkiye'de popüler müzikte siyasi söylemin en yaygın dönemi olan 1961-1980 yılları arasında üretilen müziklerde, 68 Hareketi'nin dayandığı temel kavramların popüler müziğe yansımasını ele alır. Tezin birinci bölümünde, 68 Hareketi'nin filizlendiği İkinci Dünya Savaşı sonrası dönem konjonktürünün getirisi olan gençlik kültürleri ve karşıt kültürler anlatılarak Türkiye ile karşılaştırılmış, dönemin gençlik kültüründe önemli bir yer tutan popüler müziğin 68 Hareketi'yle etkileşimleri anlatılmıştır. Bu bölümde son olarak 68 Hareketi'nin teorik temelleri ve dünyadaki seyri ile hareketin temel çerçevesi çizilir. Tezin ikinci bölümü, Türkiye'de 1961-1980 yılları arasındaki popüler müziğin şekillenmesinde etkin rol oynayan kültür politikalarının çerçevesini çizer. Üçüncü bölümde Türkiye'deki 68 Hareketi'nin temelleri, öne çıkan imgeleri, hareketin toplumsal temelli cinsiyeti ve hareketin seyri; birinci elden kaynaklar ve anekdotlar kullanılarak, kronolojik bir çizgide aktarılır. Tezin son bölümü ve esas konusu olan `68 Hareketi'nin 1961-1980 Yılları Arasında Türkiye'deki Popüler Müziğe Etkileri`, Türkiye'de 1961-1980 yılları arasında yayınlanmış olan eleştirel ve/veya muhalif özellikler taşıyan popüler müzik parçalarını; parçaların lirik özelliklerinin yanı sıra görsel, işitsel ve yapısal retorik özellikleri dahilinde ele alır. Bu parçalar, ele aldıkları konular doğrultusunda `Sınıf Meseleleri, Ekonomi, Yoksulluk ve Yoksunluk`, `Başkaldırı, Umut ve Devrimi Şarkılarla Anlatmak`, `Millî Duygular`, `Toplumsal Eleştiri`, `Toplumsal Bellek` başlıkları altında incelenmiştir. Bunların yanı sıra, Batılı ülkelerdeki 68 Hareketi'nde var olan, ancak Türkiye'de izlerine belki birkaç örnek dışında rastlanmayan konulara, `Görünmeyen Konuların İzleri…` başlığı altında değinilmiştir. Bu başlık altındaki alt başlıklarda şarkılarda toplumsal cinsiyet, ırkçılık konuları ve çevre hareketiyle ilgili konuların izleri araştırılmıştır. Anahtar kelimeler: 68 Hareketi, Anadolu pop, Anadolu rock, muhalif müzik, müzikal retorik, popüler müzik, retorik analizi.

This thesis deals with the reflections of the 68 Movement on the popular music of Turkey between the years 1961 and 1980, the period in which political discourse in popular music was most visible. The first part of the thesis comparatively narrates youth cultures and countercultures shaped in the post-World War II conjuncture and in which the 68 Movement has emerged. This chapter also investigates the interactions of popular music - which had an important place in the youth culture of the period - and the 68 Movement. Finally, the basic framework, theoretical foundations and progressions of the 68 Movement around the world are drawn. The second part of the thesis outlines the cultural policies that played an active role in shaping popular music in Turkey between 1961 and 1980. In the third chapter, the foundations of the 68 Movement in Turkey, its prominent images, the social-based gender of the movement, and the progression of the movement are presented in a chronological manner using first-hand sources and anecdotes. The last chapter of the thesis, `The Effects of the 68 Movement on Popular Music in Turkey between 1961-1980`, deals with the critical and/or dissident popular music pieces published in Turkey between 1961-1980, in terms of their lyrical characteristics as well as their visual, auditory and structural rhetorical features. These musical pieces are analyzed under the titles `Class Issues, Economy, Poverty and Deprivation`, `Rebellion, Hope and Narrating the Revolution with Songs`, `National Emotions`, `Social Criticism` and `Social Memory`. In addition to these, issues that existed in the 68 Movement in Western countries, but whose traces are not encountered in Turkey (except for a few examples), are mentioned under the title `Traces of Invisible Issues...`. Under this title; the traces of gender, racism and environmental issues are quested and analyzed. Keywords: 68 Movement, Anatolian pop, Anatolian rock, dissident music, musical rhetoric, popular music, rhetorical analysis.