Yazılı basında linç saldırılarının temsili (2009-2019)

Abstract

Linç, toplumda yerleşik olan milli, dini ve ahlaki değerlerin ihlal edildiği veya ihlaledildiği sanıldığı durumlarda halktan bir grubun suçlu bulduğu kişi veya grubucezalandırdığı bir şiddet biçimidir. Hukuk devletiyle örtüşmeyen bu saldırılarınparadoksal biçimde kanunda suç olarak işaretlenmemesi dolayısıyla cezasızkalması linç saldırılarının önünü açarak olağanlaşmasına sebep olmaktadır. Lincibesleyen ve toplum nezdinde olağanlaşmasına sebep olan bir diğer unsur da saldırısonrasında siyasi ve idari yetkililerin medyada yer alan söylemleridir. Yetkililerinsöylemleri çoğunlukla, lincin önemsiz, 'basit bir adi' vaka ya da 'provokasyon'olduğu yönündedir. Yazılı basın ise, resmi yetkililerin açıklamalarını destekleyenbir söylem kullanmasının yanı sıra lincin üstünü kapatan ya da bir dizi gerekçeylehaklı kılan dolayısıyla meşrulaştıran bir tutum sergilemektedir. Egemen ideolojininbir aracı olan medya, hâkim değerlerin ve normların yeniden üretilmesindekiişleviyle bu değerlerin dışında kalan düşünceleri veya kimlikleri toplum için tehditoluşturan bir unsur olarak temsil ederek kimi zaman hedef göstermekte kimi zamanbu gruplara yönelik şiddeti meşrulaştırmaktadır.Bu çalışmada, lincin hedefi, nedenleri ve meşrulaştırılması gibi aşamaları içerenlinç sürecinin işletilmesinde medyanın rolünü sorgulamak amacıyla Türkiye'de2009-2019 yılları arasında yazılı basında yer alan linç saldırılarının haberde temsiledilme biçimleri incelenmiştir. Bu bağlamda Kemalist-laik basını temsilenCumhuriyet, ana akım-popüler basını temsilen Hürriyet, İslami-muhafazakâr basınıtemsilen Yeni Şafak gazeteleri seçilmiştir. Seçilen gazetelerde yer alan haberlerönce nicel içerik çözümlemesiyle analiz edilmiş ardından örnek olay olarakbelirlenen dört linç vakasının yer aldığı haberler eleştirel söylem analizine tabitutulmuştur. Eleştirel söylem analizinde Ruth Wodak'ın 'pozitif biz' ve 'negatifonlar' inşasını oluşturan söylem stratejilerinin yer aldığı söylem-tarihsel yaklaşımıkullanılmıştır. Bu yaklaşım aynı zamanda olayın arka plan ve bağlam bilgisini analize dahil ederek, linç haberlerinin söylem analizi yapılırken lincin ortaya çıkmasına zemin hazırlayan tarihsel arka planı açığa çıkarmaktadır.Anahtar SözcüklerLinç, meşru şiddet, kolektif şiddet, cezasızlık, medya, temsil.

Lynch is a form of violence in which a group of people punishes the person or group theyfind guilty in cases where the national, religious and moral values in the society areviolated or believed to be violated. The fact that there attacks, which don't coincide withthe rule of law, paradoxiacally are not marked as crimes in the law, thus impunity, pavesthe way for lyching attacks and causes them to become commonplace. Another factor thatfeeds the lynching and causes it to become normal in the eyes of the society is thediscourses of the political and administrative officials in the media after the attack. Thestatements of the authorities are mostly the lynching was a trivial, 'simple case' or a'provocation'. The printed media, on the other hand not only uses a discourse thatsupports the statements of the official authorities, but also exhibits an attitude that coversthe lynching or justifies it for a number of reasons, thus legitimizing it. As a tool of thedominant ideology, the media, with it is function in the reproduction of dominant valuesand norms represents thoughts or identities that are outside these values as a threat to thesociety, sometimes targeting them and sometimes legitimizing violence against thesegroups.In this study, the representation of lynching attacks in the news in Turkey between 2009-2019 was examined in order to question the role of the media in the operation of thelynching process, which includes stages such as the target, reasons and legitimation ofthe lynching. In this context, Cumhuriyet was chosen to represent the Kemalist-secularpress, Hürriyet to represent the mainstream-popular press, and Yeni Şafak to representthe Islamic-conservative press. The news in the selected newspapers were first analyzedwith quantitative content analysis, then the news that included four lynching casesdetermined as case studies were subjected to critical discourse analysis. In criticaldiscourse analysis, Ruth Wodak's discourse-historical approach, which includesdiscourse strategies that constitute the construction of 'positive us' and 'negative them',was used. This approach also includes the background and context information of the incident in the analysis, revealing the historical background that paved the way for the emergence of the lynching while the discourse analysis of the lynching news was made.KeywordsLynch, legitimate violence, collective violence, impunity, media, representation.