Basın özgürlüğünün bir ön koşulu olarak gazeteci güvenliği kavramı

Abstract

Yasama, yürütme ve yargıdan sonra `dördüncü güç` olarak adlandırılan basın, halkın gerçek gündemini ilgilendiren haberlerin vatandaşlara ulaştırılması ve bu sayede kamuoyu yaratılarak yürütmenin keyfi işlemleri üzerinde baskı kurulabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Temel insan haklarından biri olan ifade özgürlüğünün en önemli bileşeni olarak basın özgürlüğü, demokratik ve özgür tartışma ortamı için olmazsa olmaz bir kavramdır. Bu özgürlüğün kullanılmasında temel aracılar olan gazeteciler, kendilerini ne ölçüde güvende hissederlerse, bilgi ve haberin araştırılması ve iletilmesi de o derece rahat olacaktır. Bunun sağlanmasında en önemli kavramlardan biri de gazeteci güvenliğidir. Gazeteci güvenliği, yeni bir kavram olmasa da 2010'lu yıllarda gazetecilere ve basın özgürlüğüne yönelik saldırıların artması sonucu giderek görünür hale gelmiştir. Gazeteci güvenliği kavramının ön plana çıkmasında, küreselleşme sonucunda kamuoyunun insan hakları ihlallerinden daha çabuk haberdar olması ve uluslararası platformlarda gazeteci güvenliğine yönelik alınan kararlar etkili olmuştur. Gazeteci güvenliğine yönelik hukuki, akademik vb. çalışmaların teşvik edilmesi için başta UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) olmak üzere birçok bölgesel ve uluslararası kuruluş da faaliyet göstermektedir. Gazeteci güvenliği kavramıyla beraber sıklıkla kullanılmaya başlayan bir diğer kavram da `cezasızlık`tır. `Gazeteci Güvenliği ve Cezasızlık Sorunu Eylem Planı`, bu iki kavramın BM düzeyinde birlikte kullanımına en güzel örneklerden biridir. Gazeteci güvenliğini tehlikeye atan en önemli sebeplerden biri olan cezasızlık da gazetecilerin karşı karşıya olduğu tehditleri daha iyi kavrayabilmek için üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konu haline gelmiştir. Bu çalışma, basın özgürlüğünün korunması için gazeteci güvenliği kavramının önemine ve gazeteci güvenliğinin nasıl sağlanması gerektiğine odaklanmaktadır. Yüksek lisans veya doktora düzeyinde daha önce ülkemizde bu konuda bir çalışma yapılmamış olduğundan bu tezle aynı zamanda gazeteci güvenliği konusunda ileride akademik çalışma yapacak araştırmacılara da yol gösterilmesi hedeflenmektedir. Çalışmayla amaçlanan diğer bir husus da başta gazeteciler olmak üzere diğer basın çalışanlarının karşılaştığı temel tehditleri ortaya koymak ve bu tehditlerin ortadan kaldırılmasında yararlanılabilecek iyi uygulamalara yer vermektir. Çalışmanın sonunda yer verilen iyi uygulamalar ve diğer öneriler, gazeteci güvenliğinin sağlanması için bir yol haritası vazifesi görmektedir. Çalışmamızda, gazetecilere yönelik tehditler ve nedenleri Meksika üzerinden anlatılacaktır. Bu ülkenin seçilmesindeki temel neden, Meksika'nın günümüzde aktif bir savaş ya da çatışma içinde olmasa da en çok gazetecinin öldürüldüğü ülkelerden biri olmasıdır.

The press, which is called the `fourth power` after the legislature, the executive and the judiciary, is of great importance in terms of conveying the news concerning the real agenda of the people to the citizens and thus creating public opinion and putting pressure on the arbitrary actions of the executive. Freedom of the press, as the most important component of freedom of expression, which is one of the basic human rights, is an indispensable concept for a democratic and free discussion environment. The more secure the journalists, who are the main intermediaries in the exercise of this freedom, feel safer, the more comfortable the research and transmission of information and news will be. One of the most important concepts in ensuring this is safety of journalists. Although safety of journalists is not a new concept, it has become increasingly visible as a result of the increase in attacks on journalists and press freedom in the 2010s. The public's awareness of human rights violations as a result of globalization and the decisions taken on safety of journalists in international platforms have been effective in bringing the concept of safety of journalists to the fore. Many regional and international organizations, especially UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), are working to promote legal, academic etc. studies on safety of journalists. Another concept that is frequently used together with the concept of safety of journalists is `impunity`. `The Plan of Action on the Safety of Journalists and the Issue of Impunity`, is one of the best examples of the use of these two concepts together at the UN level. Impunity, which is one of the most important reasons that endanger journalist safety, has also become an issue that needs to be focused on sensitively in order to better understand the threats faced by journalists.This study focuses on the importance of this concept and how to ensure the safety of journalists in order to protect the freedom of the press. Since no study has been done on this subject in our country at the master's or doctorate level before, this thesis also aims to guide researchers who will conduct academic studies on safety of journalists in the future.Another aim of the study is to reveal the main threats faced by other press workers, especially journalists, and to include good practices that can be used to eliminate these threats. The good practices and other recommendations that are stated at the end of the study serve as a roadmap for ensuring the safety of journalists. In our study, threats to journalists and reasons of these threats will be explained through Mexico. The main consideration in the selection of this country is that Mexico is one of deadliest country for journalists, even if it is not in an active war or conflict.