Yeni bir televizyon formu olarak web draması ve Türkiye'deki gelişimi: Estetik, kültürel ve endüstriyel açıdan bir değerlendirme

Abstract

Bir teknolojik ve kültürel form olarak `televizyon` hızlı bir değişim geçiriyor. `Televizyon` artık ne belli bir cihazı ne de belli, sınırları ve amaçları görece net tanımlanmış bir kültürel formu imliyor. Web üzerinden işleyen görsel-işitsel içerik paylaşımına dayalı – Netflix'in sembolü haline geldiği – platformlar özellikle drama içeriğine dayalı olarak bu değişimin ana aktörleri konumuna gelmiş bulunuyor. Bu dönem belli bir süreden beri ilgili literatürde devam eden `televizyon ölüyor mu?` sorusu ile bağlantılı bir soruya açıklık getirmek için uygun bir zemin hazırlamakta. Türkiye dünyanın önde gelen televizyon ve televizyon draması endüstrilerinden birine sahip ve söz konusu gelişmelerin takip edilebilmesi açısından önemli bir araştırma fırsatı sunmakta. Tüm bu gelişimi anlamak için bu tez çalışması `bütüncül` bir yaklaşımı benimsiyor. Bu yaklaşım konuya estetik, endüstriyel ve kültürel boyutlarıyla birlikte bakmayı gerektiriyor. Özellikle `Web draması` olarak kavramlaştırılan ve İnternet tabanlı görsel-işitsel TV-benzeri hizmetler sunan platformlar için yapılan drama içeriğini odağa alarak Türkiye'deki gelişmeler incelenmiştir. Araştırma bulguları İstanbul, Ankara, Eskişehir ve Antalya'yı içeren yerinde gözlem ve çok sayıda televizyon sektörü çalışanıyla yapılan yüz yüze görüşmelere dayanıyor. Buna göre, Web TV de Web Draması da belli açılardan yeni bir forma karşılık gelirken, Türkiye örneğinde özellikle endüstriyel ilişkiler, çalışma koşulları, ekonomik işleyiş açısından geleneksel, yerleşik televizyon pratikleri açısından devamlılıklar öne çıkmaktadır. TV-benzeri hizmetler sunan `dijital` platformlar daha çok sosyo-ekonomik statüsü yüksek genç yetişkinlere yönelik `işler` üretmeye eğilim göstermektedirler. Bu izleyici grupları geleneksel televizyonda istedikleri drama içeriklerini bulamayan ve daha `cesur` ve yenilikçi işlere eğilim gösteren izleyici gruplarını kapsamaktadır. Sektör profesyonelleri daha kalıcı ve prestijli buldukları `dijitale` yönelik işlerde çalışma eğilimi göstermektedirler. Ancak geleneksel televizyon draması sektörü için geçerli olan bir temel ilişki biçiminin, yani yaratıcı ekip ile kanal yöneticileri ve yapım şirketleri arasındaki yerleşik iktidar ilişkilerinin büyük oranda Web tabanlı hizmetler sunan platformlarda üretilen `işler` açısından da geçerli olduğu söylenebilir.

`Television`, as a Technological and cultural form, has undergone a rapid change. `Television` no more signifies neither a certain form of device nor a specific form of culture. Web-based platforms of audio-visual content sharing, as symbolized by Netflix, have become key actors of the change. The era establishes a ground for answering the question of `is TV dying?` which has been a hot topic for the related literature for a certain time. The thesis adopts a `holistic` approach to understand the developments. This entails to deal with the issue from aesthetical, cultural, and industrial perspectives. Focusing on the Turkish case, the drama content, which is conceptualized Internet-backed audio-visual platforms of TV-like services is particularly studied. Findings are drawn from a field study including on-site observations on various cities including İstanbul, Ankara, Eskişehir and Antalya, and in-depth interviews with a vast number of professionals from the sector. According to findings, both `Web TV` and `Web drama` corresponds to a new form, in the case of Turkey and in especially terms of industrial relations, working conditions and economic operations, continuities with traditional/established television practices are observed. Digital platforms of TV-like services seek to produce `work` rather for those groups of young adults with relatively high socio-economic status. These groups include viewers who cannot find the content what they look for on traditional television channels, and who incline to `brave` and innovative works. Professionals of the sector prefer to work for `the digital` which they find more prestigious and less ephemeral. Yet, it is the concluding claim that a basic form of established relations of power between creative workers, channel/platform managers and production companies continues to exist, at least to a great extent, for the content produced to platforms of Web-based services.