Erken dönem İslam düşüncesinde siyasetin itikat üzerindeki etkisi

Abstract

Modern dönem disiplinlerarası ilişkinin önemi her geçen gün artmaktadır.Söz konusu ilişki çağımızda tarih-kimya, tıp-sosyal psikoloji, edebiyat sosyolojigibi birbirlerinden uzak alanlarda dahi yoğunluk kazanmaktadır. İslâmdüşüncesinde inanç konusunu ele alan Kelȃm ilminin sosyolojinin bir dalı olansiyaset kurumu ile olan ilişkisi erken dönem İslâm düşüncesinin teopolitikyapısının en önemli saiklerindendir. Erken dönem İslâm düşüncesinde cereyaneden itikadi mezheplerin oluşumunda sahabenin o süreçte siyasal kaygılarlagiriştiği hilafet mücadelesi, kabilelerin üstünlük mücadelesi, meydanan gelençatışmalar, iktidarların halka yönelik ırkçı politikaları belirleyici rol oynamıştır.Bu durum siyaset ve itikat ilişkisinin bir doğurgusu olan siyasi-itikadi ekollerinoluşumunda siyasal ve sosyal faktörlerin belirleyiciliğini göstermektedir. Hatta buekoller zamanla siyasal görüşler de üretmişlerdir. İnanç alanındaki bu ekollerzaman zaman siyasallaşmış ve siyasal erki temsil eden devletlerle ilişki içerisinegirmişlerdir. Bu ilişki itikadi mezhepler açısından resmileştirme ve ötekileştirmesüreçlerini kapsayan mihne dönemlerini de doğurmuştur. Bu çalışmada kelamilminin temel konular üzerinde politik sahanın etkileri irdelenmiş, erken dönemteoloji ve politika ilişkisinin boyutları modern ve klasik kelam kaynaklarıçerçevesinde değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: İslâm, İtikat, Siyaset, Mezhep, Hilâfet, Kader, Günah, Halku'lKur'an

The importance of interdisciplinary relations in modern period socialsciences is increasing day by day. In our age, this relationship is intensifying evenin distant fields such as history-chemistry, medicine-social psychology, literatureand sociology. The relationship of the science of Kalȃm, which deals with thesubject of belief in Islamic thought, with the political institution, which is a branchof sociology, is one of the most important motivesof the theopolitical structure ofearly Islamic thought. The struggle of the caliphate that the Companionsembarked on with political concerns played a determining role in the formation ofthe religious sects that took place in early Islamic thought. This situation showsthat political and social factors are decisive in the formation of politico-creedschools, which are a manifestation of the relationship between politics and belief.These schools even produced political views over time. These schools in the field ofbelief have from time to time become politicized and come into contact with thestates representing the political power. This relationship has also spawned mihneperiods that include formalization and otherization processes in terms of religioussects. In this study, the effects of the political field on the basic issues of thescienceof kalam were examined, the dimensions of the relationship between early theologyand politics were evaluated within the framework of modern and classicaltheological sources.Keyword: Islam, Creed, Politics, Sect, Caliphate, Destiny, Sin, Creation Of TheQuran