192 numaralı Behisni (Besni) Şer'iyye Sicili'nin [(H. 1297-1303/M. 1880-1886) (1-99 sahifeler)] transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı Devleti'nin idari, ekonomik, sosyal, hukukî konularda bilgi sahibi olmak için pek çok arşiv kaynağı vardır. Bu kaynaklardan biri olan Şer'iyye Sicilleri Mahkeme kayıtlarının yer aldığı defterlerdir. Kadı tarafından tutturulan kayıtlardır. Bu kayıtlar hukukî konuların yanı sıra toplumsal, ekonomik ve idari konular hakkında önemli bilgiler içermektedir. Bu tez çalışmasında, 192 Numaralı Behisni (Besni) Şer'iyye Sicili'nin 1-99 Sahîfelerinin transkripsiyonu yapılarak XIX. yüzyılın sonlarında bazen Diyarbekir bazen de Ma'mûretü'l-Aziz Vilâyetine bağlandığı anlaşılan Behisni (Besni) kazası ele alınmış-tır. 192 Numaralı Şer'iyye Sicili ışığında kazanın idaresi, bürokratik yapısı ve görevlileri, coğrafya ve tarihi, iktisadi, sosyo-kültürel ve gündelik hayatı hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda incelenen 192 Numaralı Şer'iyye Behisni Sicili'nde 74 köy ve 15 mahalle ismi tespit edilmiştir. Tespit edilen bu yerler ile alakalı bilgiler de-ğerlendirme bölümünde ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. Ayrıca Besni ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanıyordu. Halkın temel ihtiyaçlarını karşılayan çeşitli esnaf kolları da mevcuttu. Sicilde çok çeşitli dava konuları olmasına rağmen çoğunlukla mülk satışı, vekâlet, vasi tayini ve miras (tereke taksimi) gibi kayıtlar yer almıştır.

The Ottoman Empire has many archive sources to be familiar with administrati-ve, economic, social and legal issues. One of these sources, sher'iiyye Records, are note-books containing court records. Records pinned by the gadi. These records contain important information about legal issues as well as social, economic and administrative issues.In this thesis, a transcript of the 1-99 pages of the Behisni (Besni) Sher'iyye Re-gister number 192 was made and the Behisni (Besni) district (kaza) which was unders-tood to be connected to Diyarbekir and sometimes Ma'mûretü'l-Aziz Province at the end of the XIX century, was discussed. In the light of the Sher'iyye Register number 192, evaluations were made about the management of the district, its bureaucratic structure and its officials, geography and history, economic, socio-cultural and daily life. For this purpose, 74 villages and 15 neighborhood names were identified in the Sher'iyye Behis-ni Register number 192. Information about these identified locations is detailed in the evaluation section. In addition, the Besni economy was based on agriculture and animal husbandry. There were also various trades branches that met the basic needs of the pe-ople. Although there are a wide range of litigation issues in the register, it has mostly included records such as property sale, power of attorney, guardian appointment and inheritance (tereke taksim).